کشت ذرت | آموزش 0 تا 100 زراعت ذرت

مقدمه

ذرت یا بلال یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین غلات در جهان است که خاستگاه آن قاره آمریکا محسوب می‌شود. ذرت بعد از گندم، بیشترین میزان کشت در میان انواع غلات را به خود اختصاص داده است. این گیاه که معمولاً به عنوان غذای اصلی در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد، نقش به سزایی در تامین انرژی غذایی انسان و حیوانات دارد. زیرا این غله سرشار از فیبر و مواد مغذی مورد نیاز برای بدن بوده و کالری زیادی نیز دارد.

در ایران نیز، کاشت ذرت به دلیل سازگاری آن با شرایط اقلیمی گوناگون و همچنین اهمیت بالای اقتصادی، به ویژه در صنعت دامداری و صنایع غذایی، مورد توجه قرار گرفته است. اما بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت می‌شود. در این مقاله، با ارائه اطلاعاتی جامع در مورد کاشت، داشت و برداشت ذرت، به بررسی کلیه جزئیات مربوط به این فرایندها می‌پردازیم.

انواع ذرت

ذرت را بر اساس شکل دانه و نوع مصرف به انواع مختلفی تقسیم می‌کنند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به برخی از انواع مهم ذرت می‌پردازیم.

ذرت شیرین

این نوع ذرت که آن را به عنوان بلال می‌شناسیم، برای مصرف انسانی استفاده می‌شود و معمولاً به صورت آب‌پز، بخارپز یا کبابی مصرف می‌شود. دانه‌های این نوع ذرت کروی شکل بوده و پس از رسیدن، چروکیده می‌شوند. زیرا آندوسپرم (قسمتی از بذر گیاه که مواد غذایی مورد نیاز جنین را فراهم می‌کند.) دانه‌های آن به صورت کامل پر نشده است.

نسبت قند به نشاسته در این ذرت بیشتر از سایر انواع آن است. زیرا این قند به نشاسته تبدیل نمی‌شود و به همین دلیل طعم شیرین و خوشمزه‌ای دارد.

ذرت شیرین در پایان مرحله شیری و آغاز خمیری شدن که دانه‌ها حدود ۷۰ درصد رطوبت دارند، برداشت می‌شود.

ذرت دندان اسبی

این نوع ذرت به دلیل وجود فرورفتگی‌های دندانه‌ای شکل در بالای دانه‌ها به این نام معروف است. دلیل این فرورفتگی، منقبض و فشرده شدن نشاسته موجود در قسمت بالایی دانه ذرت، در حین خشک شدن دانه است.

از این ذرت بیشتر برای تغذیه دام استفاده می‌شود و به همین دلیل ذرت دندان اسبی معمول‌ترین ذرت علوفه‌ای جهان است. رنگ‌ دانه‌های این ذرت از سفید تا زرد قابل تغییر است و بیشترین عملکرد و میزان تولید را در میان سایر ذرت‌ها دارد.

ذرت آردی

به این نوع ذرت، ذرت نشاسته‌ای نیز می‌گویند. زیرا آندوسپرم درون دانه حاوی نشاسته نرم بوده و به همین دلیل با ناخن کشیدن روی دانه آن به راحتی خط می‌افتد و برای تولید آرد ذرت نیز مناسب است.

رنگ دانه ذرت آردی، سفید است و عملکرد آن نسبت به ذرت دندان اسبی نیز کمتر می‌باشد.

ذرت پاپ‌کورن

ذرت پاپ‌کورن نوع خاصی از ذرت است که دانه‌های آن اندازه کوچک داشته و قابلیت پف‌کردن دارند. دانه‌های این ذرت وقتی در معرض حرارت قرار می‌گیرند، منفجر شده و به پاپ‌کورن تبدیل می‌شوند.

هرچه حجم نهایی دانه‌های باز شده پس از بو دادن بیشتر باشد، کیفیت آن ذرت بالاتر است.

ذرت پاپ کورن دارای نشاسته سخت بوده و زودرس است.

ذرت سخت یا بلوری

دانه‌های این نوع ذرت بسیار سخت، براق و بلوری شکل هستند و برای تولید علوفه و خوراک دام استفاده می‌شود. این نوع ذرت در آمریکای جنوبی بسیار رایج است.

ذرت بلوری زودرس بوده و شکل دانه‌های آن گرد است. عملکرد آن نیز از ذرت دندان اسبی کمتر است.

ذرت مومی

ذرت مومی برای اولین بار در چین کشت شده و مصرف تجاری ندارد. این نوع ذرت به دلیل پوشیده شدن سطح دانه‌های آن از موم، به این نام معروف است.

ذرت غلاف‌دار

این نوع ذرت از قدیمی‌ترین ذرت‌های شناخته شده است و هر دانه آن توسط پوسته‌ای مجزا که از دو سبوس تشکیل شده، پوشیده می‌شود. ذرت غلاف‌دار به عنوان یک نوع ذرت زینتی بیشتر شناخته می‌شود و مصرف تجاری ندارد.

تفاوت ذرت خوراکی و ذرت دامی

ذرت خوراکی و ذرت دامی هر دو از خانواده ذرت هستند، اما برای مقاصد متفاوتی کشت و استفاده می‌شوند. تفاوت‌های ذرت خوراکی و ذرت دامی به شرح زیر است.

1) تفاوت در شکل ظاهری

ذرت خوراکی بافت گرد و کوچکی دارد و به راحتی زیر دندان خرد می‌شود. اما دانه‌های ذرت دامی سفت و درشت هستند.

2) تفاوت در طعم و مزه

ذرت خوراکی طعم شیرین و دلچسبی دارد. اما ذرت دامی طعم مطلوب و خوشایندی ندارد.

3) تفاوت در نقاط کشت

ذرت دامی تنها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می‌کند. در حالی که ذرت خوراکی با سازگاری بالای خود، در اکثر مناطق قابل کشت است.

4) تفاوت در رنگ دانه‌ها

رنگ دانه‌های ذرت دامی از زرد پر رنگ تا نارنجی متغیر است. اما رنگ دانه‌های ذرت خوراکی زرد کم رنگ است و پوسته سبز دارد.

5) تفاوت در اندازه بوته‌ها

ذرت خوراکی به دلیل برداشت زودتر، دارای بوته‌های کوتاه‌تری است. اما ذرت دامی دارای بوته‌های بلندتر و تعداد دانه‌های بیشتر است. زیرا برداشت آن دیرتر انجام می‌شود.

6) تفاوت در میزان رطوبت

ذرت خوراکی رطوبت بیشتری دارد و پوست آن به راحتی با دست جدا می‌شود. اما ذرت دامی فاقد رطوبت است و پوست آن به سختی جدا می‌شود.

7) تفاوت در ارزش غذایی

ذرت خوراکی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی بیشتری است. در صورتی که ارزش غذایی ذرت دامی کمتر است.

کشت ذرت

کاشت ذرت یکی از مراحل حساس و پر اهمیت در تولید این محصول است. کاشت ذرت در مناطق مختلف به عوامل متنوعی بستگی دارد.انتخاب نوع مناسب ذرت، آماده‌سازی زمین، و رعایت نکات کلیدی در زمان کاشت می‌تواند تأثیر به سزایی در کیفیت و کمیت محصول داشته باشد. در ادامه به بررسی برخی از این عوامل می‌پردازیم.

انتخاب بذر مناسب

اولین گام در کاشت ذرت، انتخاب بذر مناسب است. انواع مختلفی از بذر ذرت وجود دارد که باید با توجه به نیاز و هدف تولید (خوراکی و دامی) انتخاب شود.

نور خورشید

گیاه ذرت در روز به حداقل ۶ ساعت تابش مستقیم نور خورشید نیاز دارد. بنابراین باید کاشت آن در مکانی صورت گیرد که نور خورشید به اندازه کافی دریافت شود.

خاک مناسب

خاک باید مواد مغذی مورد نیاز برای رشد دانه‌های ذرت را داشته باشد. بهترین کار قبل از کاشت ذرت، آنالیز خاک و آزمایش آن است. همچنین pH خاک باید بین ۵.۵ تا ۷ باشد. اگر خاک بیش از حد اسیدی باشد، گیاه نمی‌تواند مواد مغذی مورد نیاز خود را از خاک دریافت کند.

میزان آب

میزان آب و رطوبت خاک باید به اندازه کافی و در حد معمول باشد. اگر خاک خیلی مرطوب باشد، ریشه گیاه می‌پوسد و اگر خاک خیلی خشک باشد، گیاه پژمرده می‌شود.

نحوه کاشت

کاشت ذرت به صورت مساحت مربعی، سبب گرده افشانی متقاطع شده و امکان رشد گیاه افزایش می‌یابد. بنابراین کاشت ذرت به جای یک ردیف طولانی و بلند، باید در چندین ردیف کوتاه و در کنار هم انجام شود.

آماده‌سازی زمین

آماده‌سازی زمین شامل شخم زدن، نرم کردن خاک و تامین مواد مغذی آن است. خاک حاصلخیز و با زهکشی مناسب برای کشت ذرت بسیار مهم است. همچنین استفاده از کود مناسب بر اساس نیاز گیاه، سبب رشد مناسب گیاه و افزایش عملکرد آن می‌شود.

زمان کاشت

گیاه ذرت به طور کلی در مناطق گرمسیری رشد بهتری دارد. اما زمان مناسب برای کاشت آن به اقلیم منطقه بستگی دارد. دمای مطلوب خاک برای جوانه‌زنی بذر حدود ۱۰ الی ۱۲ درجه سانتی‌گراد است. اگر دما پایین‌تر باشد، جوانه‌زنی کند شده و ممکن است گیاه آسیب ببیند.

بهترین مناطق کشت ذرت در ایران

بهترین مناطق کشت ذرت در ایران عمدتاً در استان‌هایی قرار دارند که شرایط آب و هوایی مناسب و منابع آبی کافی برای کشت این گیاه را دارند. ذرت به‌طور کلی نیاز به خاک‌های حاصلخیز، آب کافی و دمای معتدل دارد. بر این اساس، بهترین مناطق کشت ذرت در ایران عبارتند از:

استان خوزستان

استان خوزستان به دلیل داشتن خاک حاصلخیز، دمای بالا و منابع آبی کافی از رودخانه‌های بزرگ مثل کارون، یکی از مهم‌ترین مناطق کشت ذرت در ایران است. این منطقه برای کشت ذرت دانه‌ای و علوفه‌ای بسیار مناسب است.

استان فارس

در استان فارس نیز شرایط آب و هوایی و خاک مناسب برای کشت ذرت وجود دارد. به خصوص در مناطق جنوب غربی و جنوب شرقی این استان که آب کافی برای آبیاری و خاک حاصلخیز دارند.

استان کرمانشاه

کرمانشاه به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی مناسب و منابع آبی کافی به ویژه در دشت‌های وسیع، یکی دیگر از مناطق مهم کشت ذرت در ایران است. ذرت در این استان به عنوان خوراک دام و برای تولید علوفه بسیار کشت می‌شود.

استان گلستان

استان گلستان با داشتن خاک‌های حاصلخیز و اقلیم مرطوب، برای کشت ذرت بسیار مناسب است. این استان به دلیل بارندگی‌های کافی و منابع آبی مناسب، به یکی از قطب‌های تولید ذرت در کشور تبدیل شده است.

استان مازندران

شرایط مرطوب و معتدل استان مازندران به همراه خاک‌های مناسب و حاصلخیز، کشت ذرت را در این منطقه ممکن می‌سازد. در این استان، ذرت علوفه‌ای به طور گسترده‌ای کشت می‌شود.

استان آذربایجان شرقی

مناطق مرکزی و جنوبی آذربایجان شرقی به دلیل داشتن خاک‌های حاصلخیز و منابع آبی مناسب، به یکی از مناطق مناسب کشت ذرت در ایران تبدیل شده‌اند.

روش‌های کشت ذرت

کشت ذرت به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که بستگی به شرایط آب و هوایی، نوع خاک، امکانات موجود، و اهداف کشاورز دارد. در ادامه برخی از روش‌های معمول کشت ذرت آورده شده است.

کاشت ردیفی سنتی

در این روش، دانه‌های ذرت به صورت منظم و در ردیف‌هایی با فاصله‌ ۸۰ تا ۹۰ سانتی متر از یکدیگر قرار دارند. بذرها باید در فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر از یکدیگر و در عمق ۳ تا ۵ سانتی متری خاک کاشته شوند.

این فاصله کمک می‌کند تا نور خورشید و جریان هوا به خوبی به گیاه برسد و خطر ابتلا به بیماری کاهش یابد.

همچنین در کاشت ردیفی می‌توان از سیستم‌های آبیاری بهینه‌تر و کوددهی منظم و دستگاه‌های وجین کننده مکانیزه برای کنترل علف‌های هرز استفاده کرد که همه این موارد در کنار هم موجب بهبود عملکرد نهایی می‌شود.

کاشت تپه‌ای

کاشت ذرت به شکل تپه‌ای یکی از روش‌های سنتی و مؤثر کاشت این محصول است که معمولاً در مناطقی با خاک‌های کم‌عمق یا زهکشی ضعیف استفاده می‌شود. در این روش به جای کاشت بذر در ردیف‌های مستقیم، آن‌ها را در تپه‌های کوچک یا بسترهای مرتفع به ارتفاع حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر و به فاصله‌ی حدود یک متر از یکدیگر می‌کارند. هر تپه می‌تواند معمولاً ۲ تا ۴ بذر را در خود جای دهد.

همچنین کاشت مربعی در این روش، به دلیل نزدیک بودن بذرها از همه جهت‌ها به یکدیگر، می‌تواند شانس گرده افشانی را افزایش دهد.

کاشت پاششی یکنواخت

کاشت ذرت به شکل پاششی یکنواخت به شیوه‌ای اشاره دارد که در آن بذر ذرت به صورت یکنواخت در کل زمین پخش می‌شود که به پر کردن بهتر فضای خاک و کاهش فضای خالی کمک می‌کند. سپس روی بذرهای پخش شده، به آرامی با خاک پوشانده می‌شود.

این روش بیشتر برای قطعات کوچک استفاده شده و به دلیل پراکندگی یکنواخت بذر، ممکن است آبیاری به شکل عمومی‌تری انجام شود. همچنین برای جلوگیری از تراکم بیش از حد بذرها، ممکن است به تنک کردن بذرها نیاز باشد.

کاشت بدون شخم

کاشت ذرت به شکل بدون شخم یا همان کشت حفاظتی روشی است که در آن خاک قبل از کاشت شخم زده نمی‌شود. برای کاشت بذر از ماشین‌های کاشت مخصوصی استفاده می‌شود که توانایی ایجاد شکاف کوچک در خاک را دارند تا بذر ذرت در آن قرار بگیرد.

این روش با هدف حفظ ساختار خاک، کاهش فرسایش، حفظ رطوبت خاک و کاهش آبیاری و بهبود مواد آلی آن به کار می‌رود. بقایای گیاهان قبلی در سطح خاک نگهداری می‌شوند و خاک کمتر تحریک می‌شود. برای کنترل علف‌های هرز از روش‌های شیمیایی یا روش‌های مکانیکی مانند مالچ‌پاشی استفاده می‌شود.

کاشت همزمان

کاشت همزمان ذرت به یک روش کشت اشاره دارد که در آن ذرت با یک یا چند محصول هم خانواده دیگر به‌طور همزمان در یک زمین کشت می‌شود. این روش معمولاً در کشاورزی ارگانیک و پایدار برای بهره‌وری بیشتر از منابع، کاهش مشکلات آفات و کاهش نیاز کودهای شیمیایی، بهبود شرایط خاک، و افزایش بازدهی استفاده می‌شود.

یکی از معروف‌ترین نمونه‌های این روش، کاشت ذرت، لوبیا و کدو است. این روش در میان فرهنگ‌های سنتی آمریکا به سه خواهر معروف است. ذرت به عنوان تکیه‌گاه برای لوبیا عمل می‌کند، لوبیا به بهبود نیتروژن خاک کمک می‌کند و کدو به عنوان پوشش برای کنترل علف‌های هرز و حفظ رطوبت خاک عمل می‌کند.

بهترین روش کشت ذرت در ایران

روش کشت ذرت در ایران به عوامل متعددی از جمله شرایط اقلیمی، نوع خاک، منابع آبی و سطح مکانیزاسیون بستگی دارد. با توجه به این موضوع، بهترین روش کشت در مناطق مختلف ایران به شرح زیر است.

مناطق شمالی

در مناطق شمالی کشور مانند استان گیلان و مازندران برای پیشگیری از تاثیر وزش باد شدید روی گیاه، کاشت بذر ذرت به روش تپه‌ای و در عمق ۲.۵ تا ۵ سانتی متری خاک انجام می‌شود.

در این مناطق بهتر است پشته‌های چهار ضلعی ۳ در ۳ که شامل ۳ ردیف هستند، ایجاد شود و فاصله بین آن‌ها ۳۰ سانتی متر باشد.

مناطق جنوبی

در مناطق جنوبی ایران مانند خوزستان و فارس، کاشت بذر ذرت به دو روش ردیفی و تپه‌ای انجام می‌شود.

در روش ردیفی باید فاصله ردیف‌ها از یکدیگر ۷۵ تا ۱۲۰ سانتی متر و فاصله بین بوته‌ها ۱۸ تا ۲۰ سانتی متر باشد.

در روش تپه‌ای فاصله پشته‌ها از یکدیگر حدود ۹۰ سانتی متر است و در هر پشته حدود ۵ الی ۶ بذر قرار می‌گیرد.

بهترین زمان کاشت ذرت

کاشت ذرت در مناطق مختلف کشور، به شرایط اقلیمی و آب و هوایی آن منطقه بستگی دارد.

اما به طور کلی، ذرت در هوای گرم بهتر رشد می‌کند. بنابراین بهترین زمان برای کاشت ذرت با شروع گرم شدن هوا در فصل بهار و حدود دو هفته پس از آخرین یخبندان است. در این زمان میانگین دمای خاک در عمق ۷ تا ۸ سانتی متری در طی چند روز متوالی باید حداقل حدود ۱۳ درجه سانتی گراد باشد.

گیاه در این شرایط، حدود ۱۰ الی ۱۴ روز بعد از کاشت در دمای هوای ۷۵ درجه سانتی گراد شروع به جوانه زدن می‌کند. اما باید به این نکته توجه داشت که با شروع گرم شدن هوا نباید کاشت ذرت را به تعویق انداخت. زیرا بیشتر انواع ذرت دوره رشد طولانی دارند.

بهترین آب و هوا برای کشت ذرت

ذرت برای رشد مطلوب و سریع، به دمای بالا نیاز دارد. هنگام جوانه زنی گیاه ذرت، دمای خاک نباید کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد باشد. دمای بهینه برای رشد ذرت بین ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد است. البته دمای بالاتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد، جذب آب برای گیاه را مشکل می‌سازد و موجب سوختن حاشیه برگ‌ها و در دمای شدیدتر موجب کاهش عملکرد می‌شود.

یکی از عوامل مهم در کاشت ذرت، نیاز گیاه به آب می‌باشد. نیاز آبی این غله به طور معمول، در کشت اول حدود ۸۰۰۰ متر مکعب و در کشت دوم حدود ۶۵۰۰ متر مکعب است. ذرت به رطوبت کافی نیاز دارد، به‌طوری‌که بارش باران بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلی‌متر با پراکندگی زمانی مناسب، در طول دوره رشد آن مناسب است. در صورت کمبود بارش، آبیاری لازم است. نوبت آبیاری با توجه به نوع خاک و شرایط آب و هوایی از ۷ تا ۱۲ روز یکبار تغییر می‌کند.

ذرت گیاهی است که به نور خورشید زیاد نیاز دارد. حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم خورشید در روز برای رشد بهینه ضروری است.

طول دوره رشد ذرت

طول دوره رشد ذرت در شرایط آب و هوایی مختلف معمولاً بین ۹۰ تا ۱۳۰ روز بوده و شامل مراحل زیر است.

مرحله جوانه زنی و سبز شدن

اگر بذر ذرت در شرایط آب و هوایی و خاک مناسب کاشته شود، ریشه‌چه و ساقه‌چه گیاه حدود دو تا سه روز بعد ظاهر می‌شود. سپس با توجه به شرایط محیطی، در مناطق معتدل ۴ تا ۵ روز و در مناطق سرد حدود دو هفته طول می‌کشد تا گیاه سبز شده و از خاک بیرون بزند و برگ جنینی تشکیل شود. در نهایت یک هفته پس از سبز شدن گیاه، دو برگ ذرت به رشد کامل و نهایی خود می‌رسند.

مرحله ۳ تا ۵ برگی

در این مرحله برگ‌های ذرت به صورت فشرده روی هم قرار گرفته و ارتفاع گیاه تقریبا به ۲۰ سانتی متر می‌رسد. نقطه رشد ذرت در این مرحله در زیر خاک قرار دارد و حذف رقابت علف‌های هرز با گیاه برای آب، مواد غذایی و نور اهمیت زیادی دارد.

مرحله ۶ تا ۸ برگی

در این مرحله، نقطه رشد گیاه در بالای سطح خاک قرار می‌گیرد و رشد ساقه افزایش می‌یابد. همچنین در این مرحله رشد پنجه‌ها که ناشی از گره‌ ریشه‌های ثانویه زیر سطح خاک است، اتفاق می‌افتد و دو برگ جنینی ذرت خشک می‌شود.

مرحله نه و ده برگی ذرت

در این مرحله جوانه گره‌های ساقه در بالای سطح خاک به غیر از گره‌های محور گل تاجی، قادر به تولید بلال هستند. از این مرحله به بعد زمان تولید برگ جدید کوتاه شده و هر ۲ الی ۳ روز یکبار برگ جدید ظاهر می‌شود. همچنین تجمع مواد غذایی در گیاه آغاز شده و تا رشد زایشی ذرت ادامه دارد.

مرحله ۱۲ برگی تا ظهور آخرین برگ

در این مرحله اندازه بلال و تعداد ردیف دانه در آن مشخص می‌شود. دو هفته قبل و دو هفته بعد از ظهور کاکل، مهم‌ترین زمان برای  آبیاری زمین است. در این مرحله رشد و نمو ریشه‌های هوایی صورت می‌گیرد.

مرحله ظهور گل تاجی و کاکل

در این مرحله گیاه به حداکثر رشد رویشی رسیده و حداکثر ارتفاع خود را دارد و تمام انشعابات گل نر قابل مشاهده است. فاصله زمانی بین ظهور گل تاجی و کاکل‌ها معمولا ۳ الی ۴ روز است و بعد از آن، گرده افشانی در طول گل تاجی اتفاق می‌افتد. رشد روزانه کاکل‌ها حدود ۲.۵ الی ۳.۸ سانتی متر است. دانه گرده توسط کاکل دریافت شده و پس از رشد و نمو به تخمک می‌رسد و تلقیح انجام می‌شود. در این مرحله گیاه بسیار حساس بوده و هرگونه آسیب به برگ‌ها منجر به کاهش عملکرد گیاه می‌شود.

مرحله تکمه‌ای شدن دانه

در این مرحله رطوبت دانه ذرت حدود ۸۵ درصد است و به دلیل پر شدن سریع دانه‌ها و افزایش وزن خشک آن‌ها و تجمع نشاسته، میزان رطوبت کاهش می‌یابد. این مرحله حدود ۱۰ الی ۱۴ روز بعد از ظهور کاکل‌ها اتفاق می‌افتد.

مرحله شیری شدن دانه

این مرحله دانه ذرت در قسمت بیرونی، زرد رنگ و در قسمت داخلی به دلیل تجمع نشاسته، شیری رنگ و سفید است و حدود ۱۸ الی ۲۲ روز بعد از ظهور کاکل‌های ذرت قابل مشاهده است. رطوبت دانه حدود ۸۰ درصد است و رشد دانه از طریق بزرگ شدن دانه و پر شدن آندوسپرم با نشاسته صورت می‌گیرد.

مرحله خمیری دانه

در این مرحله به دلیل تجمع مداوم نشاسته در آندوسپرم، مایع شیری درون آن غلیظ شده و به حالت خمیری درمی‌آید. آخرین برگ‌های جنینی هم در این مرحله تشکیل شده و دانه‌های ذرت از بالا شروع به خشک شدن می‌کنند و میزان رطوبت آن‌ها حدود ۷۰ درصد است.

مرحله دندانه‌ای شدن دانه

در این مرحله اغلب دانه‌های بلال حالت دندانه‌ای پیدا می‌کنند؛ به طوری که نشاسته ذخیره شده در بخش بالای دانه سفت و در بخش پایین دانه نرم است. رطوبت دانه در این مرحله حدود ۵۵ درصد است و سرمای هوای سبب آسیب دانه‌های ذرت می‌شود.

مرحله رسیدن فیزیولوژیک

در این مرحله که در حدود ۵۰ الی ۶۵ روز بعد از کاکل‌دهی ذرت صورت می‌گیرد، دانه به حداکثر وزن خشک خود می‌رسد. برگ‌های پوشش بلال زرد رنگ و برگ‌های بلال هنوز سبز رنگ هستند و رطوبت دانه بین ۳۰ الی ۳۵ درصد است.

بهتر است در این مرحله دانه‌های ذرت روی گیاه باقی بمانند تا رطوبت آن‌ها به ۱۸ الی ۲۰ درصد برسد.

کودهای مورد نیاز ذرت

برای رشد و تولید بهینه‌ی ذرت، با توجه به نیازهای گیاه، کودهای مختلفی مورد نیاز است که شامل:

• نیتروژن (N) (به عنوان کودسفید یا اوره می‌شناسید)
• فسفر(P)
• پتاسیم(K)
• هیومیک اسید
• ریزمغذی‌های دیگر

می‌باشد که در ادامه به توضیح در مورد دلایل اهمیت آنها برای گیاه، میزان و زمان مناسب مصرف هر یک خواهیم پرداخت.

کود نیتروژن (N) برای ذرت

کود نیتروژن که بسیاری آن را به اسم کود سفید یا کود اوره می‌شناسند، برای رشد برگ‌ها و افزایش سطح برگ گیاه بسیار مهم است. این کود به دلیل حلالیت بالا و نفوذ به لایه‌های زیرین خاک، معمولاً در چند نوبت به ذرت داده می‌شود.

بهتر است نیتروژن را به‌صورت تقسیم شده استفاده کنید؛ به این صورت که یک‌سوم آن به‌صورت پایه قبل از کاشت و مابقی به‌صورت سرک در مراحل رشد (عمدتاً پیش از تشکیل خوشه) استفاده شود.

بهترین زمان استفاده از کود نیتروژن برای ذرت

بهتر است کود نیتروژن در سه مرحله قبل از کشت، بعد از آبیاری دوم و قبل از خوشه‌دهی به طور مساوی به خاک اضافه شود. بهترین زمان استفاده از کود نیتروژن برای زرت، برای اولین بار، دو هفته قبل از کاشت بذر است. توجه کنید که حتما قبل از شخم زمین، کودها را به خاک اضافه کنید تا پس از شخم زنی، کود به اعماق پایین تر خاک نفوذ کند و دسترسی ریشه به آن راحت تر باشد.

میزان مناسب استفاده از کود نیتروژن برای ذرت (در هکتار)

مقدار مناسب استفاده از کود نیتروژن به نوع کوددهی شما بستگی دارد. چنانچه کود را به روش کودآبیاری به زمین اضافه می‌کنید، بهتر است بین 10-20 کیلیوگرم در هر هکتار باشد. اما چنانچه شما از روش محلول پاشی برای کوددهی به زمین خود استفاده می‌کنید، بهتر است بین 3-5 کیلوگرم کود را برای هر 1000 لیتر آب در نظر بگیرید.

البته توصیه می‌شود با یک مختصص کشاورزی در مورد آن صحبت کنید تا با آزمایش خاک و مشخص کردن میزان کمبود عناصر به شما میزان دقیق استفاده را اعلام نمایند.

بهترین کود نیتروژن برای ذرت

کودهای نیتروژن زیادی اعم از خارجی و داخلی در بازار ایران موجود است اما براساس نتایج آزمایشگاه ها و همینطور نتیجه کشاورزان، بهترین کود نیتروژن برای ذرت در ایران، کود NPK + TE 40-5-5 شرکت آیش است.

این کود شامل نسبت بالای نیتروژن، فسفر و پتاسیم به همراه عناصر ریزمغذی (TE) است که به بهبود سلامت و عملکرد گیاهان کمک می‌کند. نیتروژن موجود در این ترکیب باعث افزایش رشد رویشی و سبزینگی بهتر گیاهان می‌شود، به‌خصوص در مراحل ابتدایی رشد، جایی که نیاز به تقویت تنفس گیاهی و تولید برگ‌های جدید اهمیت دارد.

 

کود فسفر (P) برای ذرت

فسفر یکی از عناصر مهم برای رشد گیاه ذرت است و نقش کلیدی در توسعه ریشه، جوانه‌زنی، و تولید دانه‌های ذرت دارد. استفاده از کودهای فسفره در مراحل مختلف رشد ذرت، به‌ویژه در مرحله کاشت، ضروری است.

فسفر برای رشد ریشه، استحکام ساقه‌ها، افزایش تعداد دانه‌ها و افزایش کیفیت محصول ضروری است. این عنصر به‌خصوص در مراحل اولیه رشد اهمیت دارد.

فسفر معمولاً به‌صورت پایه قبل از کاشت به خاک اضافه می‌شود زیرا برای جذب بهتر باید در دسترس ریشه‌های در حال توسعه باشد.

بهترین زمان استفاده از کود فسفر برای ذرت

این کود باید قبل از کاشت، به زمین افزوده شود و با شخم‌زنی به عمق ۳۰ سانتی متری خاک برده شود، تا به ریشه‌دهی اولیه گیاه کمک کند. پیشنهاد می‌شود بین 10 روز الی4 روز قبل از کاشت ذرت، کود فسفر را به خاک افزوده و سپس با هر روشی که برایتان مقدور است اقدام به شخم زنی خاک فرمایید. برای رشد بیشتر ریشه و تاثیرگذاری بهتر کود فسفر بر رشد گیاه لازم است کود به عمق بیشتر خاک فرستاده شود.

پیشنهاد میکنیم این کود را پیش از شخم زنی زمین به همراه کود نیتروژن به خاک اضافه نمایید.

میزان مناسب استفاده از کود فسفر برای ذرت (در هکتار)

مقدار مناسب استفاده از کود فسفر به نوع کوددهی شما بستگی دارد. چنانچه کود را به روش کودآبیاری به زمین اضافه می‌کنید، بهتر است بین 8-12 کیلیوگرم در هر هکتار از کود فسفر استفاده کنید. اما چنانچه شما از روش محلول پاشی برای کوددهی به زمین خود استفاده می‌کنید، بهتر است بین 2-4 کیلوگرم کود را برای هر 1000 لیتر آب در نظر بگیرید.

بهترین کود فسفر برای ذرت

کودهای فسفر متنوعی اعم از خارجی و داخلی در بازار ایران موجود است اما براساس نتایج آزمایشگاه ها و همینطور نتیجه کشاورزان، بهترین کود نیتروژن برای ذرت در ایران، NPK + TE 10-50-10 شرکت آیش است.

کود NPK + TE 10-50-10 شرکت آیش بهترین کود فسفره برای ذرت در بازار ایران است. کود NPK + TE 10-50-10 دارای نسبت عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و عناصر ریز مغزی است است که به ترتیب 10%، 50% و 10% می‌باشد.

این کود معمولاً برای بهبود رشد گل‌ها و میوه‌ها استفاده می‌شود، زیرا نسبت بالای فسفر به ریشه‌زایی و شکوفایی گیاه کمک می‌کند. نسبت بالای فسفر در این ترکیب به ویژه برای مراحل اولیه رشد گیاه و بهبود ریشه‌زایی بسیار حیاتی است. گیاهان به فسفر نیاز دارند تا به خوبی رشد کرده و از انرژی نور خورشید به صورت مؤثری استفاده کنند.

کود پتاسیم (K) برای ذرت

پتاسیم برای تقویت مقاومت گیاه به تنش‌هایی مانند کم‌آبی و بیماری‌ها، کیفیت دانه‌ها و همچنین بهبود فرآیند فتوسنتز و افزایش استحکام گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این عنصر در بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه نقش دارد و به بهبود کیفیت و عملکرد محصول کمک می‌کند. پتاسیم به تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌ها و تعادل آب در سلول‌ها کمک می‌کند. انتقال مواد غذایی مانند قندها و نشاسته‌ها در گیاه را بهبود می‌بخشد، که برای رشد دانه و تولید انرژی ضروری است.

پتاسیم با تقویت دیواره سلولی گیاه، مقاومت ذرت به بیماری‌ها و آفات را بیشتر می‌کند و باعث افزایش کیفیت دانه از نظر پروتئین و محتوای نشاسته می‌شود.

بهترین زمان استفاده از کود پتاسیم برای ذرت

پتاسیم باید در دو مرحله، قبل از کاشت و در مرحله اول رشد، به خاک افزوده شود. بهتر است کود پتاسیم را در مرحله اول همزمان با نیتروژن و فسفر در زمین بخش کنید و سپس با شخم زنی به عمق بیشتر خاک برسانید تا ریشه گیاه به راحتی از آن تغذیه کند. و مجددا در زمان باردهی و پر شدن بذر مورد استفاده قرار گیرد.

البته بهتر است تمامی مراحل را با مشاوره متخصص و کارشناس انجام دهید و پیش از کشت با آزمایش خاک از کمبودهای خاک خود مطلع گردید.

میزان مناسب استفاده از کود پتاسیم برای ذرت

مقدار مناسب استفاده از کود فسفر به نوع کوددهی شما بستگی دارد. چنانچه کود را به روش کودآبیاری به زمین اضافه می‌کنید، بهتر است بین 7-12 کیلیوگرم در هر هکتار از کود فسفر استفاده کنید. اما چنانچه شما از روش محلول پاشی برای کوددهی به زمین خود استفاده می‌کنید، بهتر است بین 2-4 کیلوگرم کود را برای هر 1000 لیتر آب در نظر بگیرید.

بهترین کود پتاسیم برای ذرت

آیش پتاسیم (Active-K) یک منبع بی نظیر و کارآمد از پتاسیم است که به‌طور خاص برای افزایش جذب این عنصر ضروری توسط گیاهان طراحی شده است. پتاسیم یکی از مهم‌ترین عناصر مورد نیاز برای رشد و توسعه گیاهان به شمار می‌رود و در فرآیندهای مختلفی از جمله تنظیم آب، گازرسانی، و متابولیسم نقش کلیدی دارد. با استفاده از آیش پتاسیم، کشاورزان می‌توانند از قابلیت‌های این عنصر در بهبود عملکرد گیاهان بهره‌مند شوند.

همچنین کود NPK+TE 12-12-36 یکی از ترکیبات متنوع و مؤثر در کشاورزی است که شامل نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) با نسبت 36-12-12 می‌باشد. این کود به‌ویژه برای گیاهانی که نیاز به پتاسیم بیشتری دارند، مانند میوه‌جات و سبزیجات، بسیار مناسب است. پتاسیم نقش کلیدی در فرآیندهای متابولیکی گیاهان ایفا می‌کند و به بهبود کیفیت میوه و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی کمک می‌کند.

اسید هیومیک برای ذرت

یکی از اصلی‌ترین عناصر مورد نیاز برای کاشت و رشد اکثر گیاهان از جمله ذرت، اسید هیومیک است. این عنصر متابولیسم گیاه را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که موجب مقاومت گیاه در برابر تنش‌های خارجی به ویژه نوسانات گرما و سرما می‌شود.

هیومیک اسید یک کود آلی است که به بهبود ساختار خاک کمک کرده و قابلیت جذب مواد مغذی توسط ریشه‌ها را افزایش می‌دهد. این کود باعث افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک شده و توانایی گیاه در جذب عناصر ضروری مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم را بهبود می‌بخشد. همچنین، هیومیک اسید مقاومت گیاه در برابر شرایط محیطی نامساعد مانند خشکی و کم‌آبی را افزایش می‌دهد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد هیومیک اسید، پیشنهاد میکنیم مقاله «کود هیومیک اسید | Humic Acid» را مطالعه بفرمایید.

بهترین زمان مصرف هیومیک اسید برای ذرت: 

این کود بهتر است قبل از کشت و در زمان آماده‌سازی خاک به کار رود. همچنین می‌توان آن را در مراحل اولیه رشد گیاه برای تقویت ریشه‌دهی استفاده کرد.

روش‌های استفاده از هیومیک اسید برای ذرت: 

هیومیک اسید به دو روش پاشش روی خاک یا تزریق در آب آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میزان استفاده از هیومیک اسید برای ذرت: 

میزان توصیه‌شده برای استفاده از هیومیک اسید در روش آبیاری، بین 2 تا 3 کیلوگرم در هر هکتار است که بسته به نوع خاک و شرایط محیطی ممکن است تغییر کند. چنانچه از روش محلول پاشی استفاده میکنید، 250 الی 500 گرم هیومیک اسید را برای هر 1000 لیتر آب مصرف کنید و خوب هم بزنید.

بهترین کود هیومیک اسید برای ذرت چیست؟

از جمله مشکلات همیشگی کشاورزان در ایران، مشکل در دسترسی به بهترین کودها در سریع ترین زمان است. بهترین کود هیومیک اسید موجود در بازار ایران، کود هیومیک اسید آیش است. شرکت آیش سبز گستر به عنوان مجهزترین و بروزترین شرکت تولید کودهای کشاورزی در ایران شناخته می‌شود و کودهای تولید شده در آیش رقیب برترین کودهای جهانی هستند.

ما به شما پیشنهاد میکنیم که کود هیومیک اسید آیش را مصرف کنید. در صفحه مخصوص این محصول، میتوانید اطلاعات فنی و طریقه صحیح مصرف کود هیومیک اسید برای برنج را مشاهده کنید.

عناصر ریزمغذی

• عنصر روی برای رشد اولیه ذرت و تولید آنزیم‌های مختلف ضروری است. کمبود روی معمولاً باعث توقف رشد و کوتاه ماندن گیاه می‌شود.
• بور برای تشکیل دیواره‌های سلولی و بهبود تشکیل گرده‌ها اهمیت دارد.
• آهن برای سنتز کلروفیل و فتوسنتز لازم است.

برداشت ذرت

زمان و نحوه برداشت ذرت تاثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی محصول دارد. برداشت دیر هنگام می‌تواند منجر به ریزش دانه‌ها و کاهش کیفیت محصول شود. در حالی که برداشت زود هنگام موجب کاهش وزن دانه‌ها می‌گردد.

بهترین زمان برداشت ذرت

زمان برداشت ذرت خوراکی و علوفه‌ای با هم متفاوت بوده و به صورت زیر است.

برداشت ذرت علوفه‌ای در زمان شیری شدن دانه‌ها که رطوبت گیاه حدود ۷۰ الی ۷۵ درصد است، صورت می‌گیرد.

در مقابل برداشت ذرت خوراکی به میزان رطوبت دانه‌ها بستگی دارد و زمانی انجام می‌شود که رطوبت دانه حدود ۲۰ الی ۲۴ درصد باشد و برگ‌ها و کاکل گیاه کاملا خشک و قهوه‌ای شده باشد.

روش‌های برداشت ذرت

روش برداشت ذرت با توجه به وسعت منطقه کشت و زمین کشاورزی، متفاوت است و به طور کلی به دو صورت دستی و با استفاده از دستگاه کمباین انجام می‌شود.

• در زمین‌های زراعی بزرگ، برداشت ذرت با استفاده از کمباین انجام می‌شود که روند برداشت را تسریع می‌بخشد. ماشین کمباین بوته ذرت را برداشت کرده و دانه‌های ذرت را از چوب آن جدا می‌کند. این دانه‌های جدا شده به مخزن ذخیره منتقل می‌شوند.
• در زمین‌های زراعی کوچک‌تر، برداشت ذرت به روش دستی انجام می‌شود. در این روش گیاه ذرت را با استفاده از داس یا هرس قطع می‌کنند. سپس چوب‌های ذرت را جدا کرده و دانه‌ها را جمع‌آوری می‌کنند.

بهترین روش ذخیره ذرت

پس از برداشت، دانه‌های ذرت باید به سرعت خشک شوند تا از رشد قارچ‌ها و کپک‌ها جلوگیری شود. رطوبت مطلوب برای ذخیره‌سازی ذرت حدود ۱۳ الی ۱۵ درصد است. روش ذخیره و نگهداری ذرت باید به گونه‌ای باشد که موجب محافظت دانه‌ها در برابر رطوبت زیاد، دمای بالا و آفات شود.

سیلو پلاستیکی بهترین روش برای ذخیره ذرت است که در آن با استفاده از یک کیسه پلاستیکی سه لایه از جنس پلی اتیلن با طول و ابعاد مشخص، غلات و دانه‌های ذرت در فضای باز نگهداری می‌شوند. این سیلوهای پلاستیکی در عرض‌های متنوع ۲۵، ۵۰ و ۷۵ و طول ۱۵۰۰ متر به فروش می‌رسند.

دو لایه اول از کیسه در برابر آب و هوا و اشعه فرابنفش خورشید محافظت می‌کند. لایه سوم سیاه رنگ بوده و از دانه غلات و علوفه در برابر نور خورشید محافظت می‌کند.

کلام پایانی

ذرت، به دلیل سازگاری بالا با شرایط محیطی مختلف و کاربردهای گسترده برای مصرف دام و انسان، جایگاه مهمی در کشاورزی و صنعت غذایی دارد. کاشت، داشت و برداشت این محصول نیازمند رعایت نکات کلیدی و مدیریت بهینه است تا بتوان بهترین عملکرد و بازدهی را از آن به دست آورد. از انتخاب بذر مناسب گرفته تا مدیریت دقیق آبیاری، کوددهی و کنترل آفات، همه این مراحل باید به دقت اجرا شوند تا محصولی با کیفیت و کمیت مناسب به دست آید. رعایت نکات گفته‌شده در این مقاله می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا با کمترین هزینه و زمان، حداکثر بهره‌وری را از زمین‌های کشاورزی خود به‌دست آورند.