کشت کنجد | 0 تا 100 کاشت کنجد

مقدمه

کنجد یکی از قدیمی‌ترین گیاهان زراعی است و کشت کنجد، یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین کشت‌های دانه‌های روغنی در بسیاری از کشورها از جمله ایران به شمار می‌آید. کنجد در میان دانه‌های روغنی، بیشترین میزان روغن را دارد و به دلیل دوره رشد کوتاه، کشت آن به صورت یک محصول بینابینی از زمان برداشت یک محصول پاییزی تا کاشت محصول دیگر مانند گندم و جو انجام می‌شود.

کنجد، گیاهی یکساله بوده و با نام علمی Sesamum indicum شناخته می‌شود که به دلیل تولید روغن با کیفیت و مقوی و منبعی غنی از پروتئین و ویتامین B6، بازار گسترده‌ای را در صنایع غذایی و دارویی به خود اختصاص داده است. این گیاه علاوه بر مقاوم بودن به شرایط نامساعد محیطی، از قدرت سازگاری با انواع خاک‌ها و مناطق آب‌وهوایی نیز برخوردار است.

اگر قصد کشت کنجد دارید، درک اصول و مراحل کشت، شرایط اقلیمی، نیازهای آبی و خاکی، آفات و بیماری‌ها، و همچنین روش‌های کاشت و برداشت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه این مطلب به بررسی تمام این موارد می‌پردازیم تا در نهایت، بتوانید محصولی با کیفیت بالا تولید نمایید. پس در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

مزایای کشت کنجد

از جمله مزایای بی‌نظیر کنجد که کشت آن را در برابر سایر دانه‌های روغنی متمایز می‌سازد، عبارتند از:

مقاومت به خشکی

این گیاه با شرایط خشکی و کم آبی به خوبی سازگار است و به همین دلیل برای مناطق خشک و نیمه خشک مناسب است.

تولید روغن با کیفیت

روغن کنجد سرشار از اسیدهای چرب مفید و ویتامین E است و به دلیل طعم مطبوع و خواص درمانی، در صنایع غذایی و دارویی مورد توجه قرار دارد. همچنین در میان سایر دانه‌های روغنی، بیشترین میزان روغن را دارد و تولید روغن از طریق کشت کنجد، از نظر اقتصادی نیز باصرفه‌تر است.

سازگاری با خاک‌های مختلف

کنجد به راحتی در خاک‌های مختلف رشد می‌کند و می‌تواند در مناطق دارای خاک‌های فقیر نیز بازدهی مناسبی داشته باشد. به همین دلیل می‌توان کنجد را در مناطق مختلف کشت نمود.

تحمل خشکی

گیاه کنجد سازگاری و مقاومت بالایی در برابر شرایط محیطی نامساعد مثل خشکی دارد. توانایی کنجد در تحمل شرایط خشک، آن را به یک محصول کاربردی برای مناطق خشک با منابع آبی محدود تبدیل می کند.

نگهداری کم

یکی از مزیت‌های اصلی گیاه کنجد این است که، پس از استقرار، به حداقل مراقبت و نگهداری نیاز دارند. این موضوع باعث شده که کاشت کنجد برای باغبانان با هر سطح تجربه مناسب باشد.

ویژگی‌های فیزیکی گیاه کنجد

کنجد گیاهی بوته‌ای بوده و گونه‌های مختلف آن، بسته به شرایط محیطی، از حدود ۷۰ تا ۱۷۰ سانتی‌متر (۲ تا ۹ فوت) بلند می‌شوند. همچنین دارای سیستم ریشه‌ای و ساقه کشیده و بلند هستند که بخش پایینی ساقه بدون کرک و بخش بالایی آن دارایی کرک است. برگ‌های آن منفرد بوده و معمولا یک تا سه گل در کنار برگ‌های پایینی ساقه ظاهر می شود.

جام گل و کاسه آن شامل قسمت‌های پنج‌تایی به هم پیوسته است و شامل ۴ پرچم نیز می‌باشد. دانه‌های کنجد، پوسته کرمی یا سفید مرواریدی با طول حدود ۳ میلی‌متر دارند که شکل آن‌ها مسطح و بیضوی است. کپسول های بذر پس از خشک شدن باز می شوند و به دانه اجازه می دهند پراکنده شود. در واقع دانه‌های کنجد به دلیل دارا بودن روغن، تنها قسمت قابل استفاده در این گیاه محسوب می‌شوند.

شرایط مناسب برای کشت کنجد

کشت کنجد نیازمند شرایط محیطی خاصی است تا بتواند به بهترین شکل رشد کند و محصولی با کیفیت تولید کند. اگر شرایط مناسب برای کشت کنجد فراهم نباشد، گیاه به خوبی رشد نکرده و عملکرد محصول کاهش می‌یابد. بنابراین در قدم اول برای کشت محصول خوب، باید شرایط مناسب برای آن را فراهم نمود. در ادامه شرایط مناسب برای کشت کنجد توضیح داده شده است.

شرایط آب و هوایی

گیاه کنجد در شرایط اقلیمی گرم و مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری بهترین عملکرد را دارد. همچنین این گیاه نسبت به شرایط خشک محیطی مقاوم است و در مناطق نیمه خشک نیز عملکرد خوبی دارد.

دمای محیط

کنجد گیاهی گرمادوست است و برای رشد به دمای بین ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد. در دمای زیر ۲۰ درجه سانتی گراد رشد آن کند می‌شود و سرمازدگی می‌تواند به آن آسیب جدی برساند.

جنس خاک

کنجد در خاک‌های سبک، شنی لومی و دارای زهکشی مناسب بهترین رشد را دارد. خاک‌های سنگین و رسی ممکن است رشد آن را محدود کنند. همچنین خاک‌های مرطوب و شور برای رشد کنجد مناسب نیستند.

pH خاک

برای کاشت کنجد، خاکی با pH بین ۷ تا ۸ مناسب است. در واقع کنجد خاک‌های خنثی تا کمی اسیدی را ترجیح داده و خاک‌هایی با این pH برای کاشت کنجد ایده‌آل هستند.

غنی بودن خاک

خاک باید دارای مواد آلی و عناصر غذایی کافی باشد. استفاده از کودهای دامی پوسیده یا کودهای شیمیایی قبل از کاشت برای تولید محصول بهتر توصیه می‌شود.

آب کافی

کنجد نسبت به خشکی مقاوم است، اما در مراحل اولیه رشد (جوانه‌زنی و رشد اولیه) نیاز به آبیاری منظم دارد. البته پس از استقرار گیاه، کنجد نیاز آبی کمی دارد و اغلب در شرایط دیم نیز رشد می‌کند.

نور مناسب

کنجد نیاز به نور کامل دارد و سایه باعث کاهش رشد و عملکرد آن می‌شود. بنابراین، باید در مناطقی کاشته شود که نور کافی در طول روز وجود داشته باشد. به طور کلی، گیاه کنجد برای رشد کافی حداقل ۶ تا ۸ ساعت باید در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد.

مدیریت علف‌های هرز

علف‌های هرز می‌توانند با کنجد رقابت کنند و باعث کاهش رشد و عملکرد محصول شوند. بنابراین، وجین به موقع یا استفاده از علف‌کش‌ها برای کنترل علف‌های هرز اهمیت دارد.

کنترل آفات و بیماری‌ها

کنجد ممکن است به برخی از آفات و بیماری‌ها حساس باشد که شامل شته‌ها، کرم غلاف، پوسیدگی ساقه و لکه‌های قارچی است. برای مقابله با این آفات و بیماری‌ها، استفاده از سموم دفع آفات و به کارگیری روش‌های بیولوژیکی (مانند حشرات مفید) توصیه می‌شود. همچنین تناوب زراعی و کشت متناوب با گیاهانی که میزبان آفات کنجد نیستند، می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند.

بهترین زمان کشت کنجد

بهترین زمان کشت کنجد به شرایط اقلیمی و آب و هوایی منطقه بستگی دارد، اما معمولا در مناطق گرم و خشک بهترین زمان کشت کنجد از اواخر بهار تا اوایل تابستان یعنی از اردیبهشت تا تیر ماه است که دمای هوا مناسب است و جوانه‌زنی به خوبی انجام می‌شود.

در مناطق معتدل بهترین زمان کشت کنجد از اواسط بهار یعنی حدودا از اواخر فروردین تا اوایل خرداد است که سرمای بهاره گذر کرده و دما برای رشد گیاه کافی باشد.

بهترین مناطق کشت کنجد در ایران

کشت کنجد در ایران به دلیل اقلیم متنوع و گسترده کشور و مقاومت گیاه کنجد نسبت به شرایط محیطی مختلف، در مناطق متنوعی انجام می‌شود. بهترین مناطق برای کشت کنجد، مناطق گرم و خشک هستند که دارای دوره گرمای مناسب، خاک حاصلخیز و دسترسی به منابع آبی کافی هستند. در ادامه، جزئیات کامل در مورد بهترین مناطق کشت کنجد در ایران و دلایل آن ارائه شده است.

مناطق جنوبی ایران

استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و جنوب فارس دارای اقلیم گرم و خشک یا گرم و مرطوب هستند و دمای مناسب برای تکمیل دوره رشد کنجد در این مناطق به خوبی فراهم می‌شود. در این مناطق معمولا کنجد در فصل بهار کشت و در تابستان برداشت می‌شود.

مناطق مرکزی ایران

استان‌های کرمان، یزد، اصفهان و بخش‌هایی از سیستان و بلوچستان به دلیل خشکی هوا و گرمای کافی برای کشت کنجد مناسب‌ هستند. همچنین وجود خاک‌های سبک و شنی-لومی که برای زهکشی آب بسیار مناسب هستند، در این مناطق وجود دارد. در واقع مقاومت گیاه کنجد به شرایط خشکی باعث شده این مناطق برای کشت کنجد مناسب باشند. همچنین دسترسی به منابع آبی تحت کنترل، امکان آبیاری قطره‌ای یا تناوبی را فراهم می‌کند.

مناطق شمالی و شمال شرقی ایران

استان‌های گلستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و بخش‌هایی از مازندران در تابستان دارای گرمای مناسب برای کشت کنجد هستند. در واقع وجود خاک‌های حاصلخیز و اقلیم نیمه گرمسیری، این مناطق را برای کاشت کنجد مناسب کرده است.

در استان گلستان و خراسان رضوی معمولا کشت کنجد به‌صورت دومین محصول پس از برداشت گندم انجام می‌شود.

مناطق غربی ایران

استان‌های ایلام، کرمانشاه و لرستان نیز شرایط اقلیمی مناسب یعنی گرمای تابستان و خشکی نسبی، برای کشت کنجد فراهم است. معمولا در این مناطق کنجد به صورت آبی و در مزارع کوچک کشت می‌شود.

مراحل کاشت کنجد

کاشت گیاه کنجد نیازمند رعایت برخی نکات و مراحل ساده است که باید به درستی انجام شوند. انجام درست و با دقت این مراحل ساده، تاثیر مستقیم روی میزان رشد و عملکرد گیاه دارد. در ادامه به توضیح گام به گام کاشت گیاه کنجد می‌پردازیم.

مرحله اول؛ آماده‌سازی زمین

خاک مناسب برای کاشت کنجد باید تهویه و زهکشی خوبی داشته باشد. بنابراین شخم‌زنی عمیق خاک در فصل پاییز و شخم‌زنی سطحی در فصل بهار، قبل از کاشت کنجد ضروری است تا خاک کاملا نرم شود.

مرحله دوم؛ تسطیح خاک

زمین کاشت کنجد باید عاری از هرگونه سنگ و کلوخ باشد. بنابراین باید قبل از کاشت، با استفاده از ابزار و ماشین آلات مناسب، سنگ و کلوخ‌ها را خرد کرده و زمین را تسطیح نمود. همچنین شیب زمین باید به‌گونه‌ای باشد که آب در هیچ قسمتی از زمین، روی بستر بذر قرار نگیرد.

مرحله سوم؛ از بین بردن علف‌های هرز

دانه کنجد در مراحل اولیه رشد خود به خصوص در مرحله جوانه‌زنی بسیار حساس و ضعیف است. بنابراین باید قبل از کاشت بذر، علف‌های هرز را از بین برد تا بر سر مواد مغذی و آب با گیاه به رقابت نپردازند و مراحل رشد کنجد به خوبی سپری شود.

مرحله چهارم؛ افزودن کودهای آلی

خاک مناسب برای کشت گیاه باید غنی از مواد آلی مورد نیاز گیاه باشد. به همین دلیل برای بهبود زهکشی و محتوای مواد مغذی خاک، پس از شخم‌زنی و با توجه به آزمایش خاک، کودهای آلی و دامی پوسیده و کمپوست به خاک اضافه می‌کنند تا پس از کاشت بذر، مواد غذایی مناسب در اختیار گیاه قرار داشته باشد.

مرحله پنجم؛ کاشت بذر کنجد

پس از آماده‌سازی خاک، در اواخر بهار یا اوایل تابستان زمانی که دمای خاک بالای ۷۰ درجه فارنهایت رسید، بذر کنجد در عمق ۲ تا ۵ سانتی‌متری کاشته می‌شود. بذر‌ها باید در ردیف‌هایی به فاصله ۴۵ تا ۷۰ سانتی‌متر از یکدیگر کاشته شوند و فاصله بوته‌ها از یکدیگر نیز بین ۵ تا ۱۵ سانتی‌متر متغیر است.

مرحله ششم؛ آبیاری مناسب

در حالی که گیاه کنجد به خشکی مقاوم است، در مراحل اولیه رشد به رطوبت ثابت نیاز دارد و خاک باید تا زمان جوانه‌زنی بذرها، به صورت پیوسته مرطوب باشد. به این منظور، هفته ای یکبار آبیاری عمیق انجام دهید و بین دو آبیاری اجازه دهید خاک کمی خشک شود. به طور کلی، آبیاری گیاه کنجد به صورت غرقابی یا جوی و پشته‌ای انجام می‌شود.

مرحله هفتم؛ کوددهی در مراحل مختلف

گیاه برای تامین انرژی مورد نیاز خود، به مواد مغذی نیاز دارد که باید از طریق کوددهی به خاک تامین شوند. بنابراین از یک کود متعادل در طول کاشت و یک کود غنی از نیتروژن پس از استقرار گیاهان برای تقویت رشد برگ و گلدهی استفاده کنید. به طور کلی، کود مورد استفاده در مراحل مختلف رشد گیاه، به آزمایش خاک و نیاز گیاه بستگی دارد.

مرحله هشتم؛ هرس گیاه

گیاهان کنجد معمولا به هرس زیادی نیاز ندارند. با این حال، حذف هر گونه برگ مرده یا آسیب دیده، مواد مغذی را در اختیار بخش‌های سالم گیاه قرار می‌دهد و به رشد سالم گیاه کنجد کمک می‌کند.

مرحله نهم؛ مالچ پاشی

یکی از اقدامات مهم و بهینه در طی کشت کنجد، مالچ پاشی زمین است. قرار دادن یک لایه مالچ در اطراف پایه گیاه به حفظ رطوبت و جلوگیری از رشد علف های هرز کمک می کند و در نتیجه موجب بهبود فرایند رشد و افزایش عملکرد گیاه می‌شود.

مرحله دهم؛ برداشت کنجد

زمانی که برگ‌ها شروع به زرد شدن می‌کنند و کپسول‌های کنجد خشک می‌شوند، زمان برداشت فرا می‌رسد. این مرحله معمولا ۹۰ تا ۱۲۰ روز پس از کاشت اتفاق می‌افتد.

در برداشت دستی، ساقه ها را برش داده و آن‌ها را وارونه در یک منطقه خشک و دارای تهویه مناسب آویزان می‌کنند تا غلاف دانه‌ها کاملا خشک شوند. پس از خشک شدن، غلاف ها را به آرامی تکان داده یا ضربه می‌زنند تا دانه های کنجد آزاد شوند.

در روش‌های برداشت مکانیزه از دستگاه‌های کمباین استفاده می‌شود که با سرعت بالا و در مدت زمان کوتاهی عملیات برداشت انجام می‌شود.

روش‌های کاشت کنجد

با توجه به نوع بذر و شرایط اقلیمی منطقه، روش‌های مختلفی برای کاشت کنجد وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها کاشت دستی و مکانیزه است و در ادامه به توضیح هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.

کاشت دستی کنجد

در این روش، بذرها به صورت دستی و در فاصله‌های منظم در زمین پخش می‌شوند. این روش در مزارع کوچک و به صورت سنتی استفاده می‌شود. میزان بذر مورد استفاده در روش کاشت دستی، حدود ۵ تا ۱۵ کیلوگرم در هر هکتار است.

کاشت مکانیزه کنجد

در مزارع بزرگ، از دستگاه‌های کاشت استفاده می‌شود که بذرها را با فاصله‌ مشخصی در خاک می‌کارند. این روش باعث کاهش هزینه‌های نیروی انسانی و بهبود یکنواختی کشت می‌شود. میزان بذر مورد استفاده در این روش، حدود ۴ تا ۶ کیلوگرم در هر هکتار است.

کودهای مناسب برای کشت کنجد

کشت کنجد به دلیل نیاز کم به منابع آبی و مقاومت نسبی در برابر تنش‌های محیطی، یک محصول ارزشمند است. برای دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت مطلوب دانه‌ها، باید مراحل مختلف رشد گیاه به خوبی سپری شده و نیاز گیاه به مواد مغذی در هر یک از این مراحل به درستی تامین شود. با تامین درست و به موقع مواد مغذی مورد نیاز گیاه، عملیات فیزیولوژیکی و مراحل رشد گیاه به خوبی سپری شده و در نتیجه میزان عملکرد و کیفیت محصول نهایی افزایش می‌یابد.

این مواد مغذی با توجه به آزمایش خاک و نیاز گیاه در طی مراحل مختلف رشد، از طریق کوددهی درست و اصولی تامین می‌شود. بنابراین استفاده صحیح و بهینه از کودهای مناسب اهمیت زیادی دارد. در ادامه به معرفی کودهای موردنیاز، دلایل اهمیت، مقادیر و زمان مصرف آن‌ها و همچنین علائم کمبود هر یک از عناصر پرداخته می‌شود.

کود دامی پوسیده برای کشت کنجد

کود دامی پوسیده حاصل فرآیند تجزیه مواد آلی موجود در کودهای دامی (مانند فضولات گاو، گوسفند، مرغ و سایر حیوانات) توسط میکروارگانیسم‌های خاک است. این فرآیند باعث تبدیل مواد خام به مواد مغذی و پایدار می‌شود که برای بهبود خاک و افزایش رشد گیاهان بسیار مفید است و می‌تواند کیفیت و کمیت محصول را افزایش دهد. در ادامه به مزایا، دلایل اهمیت، علائم کمبود و زمان و مقدار مناسب استفاده از این کود برای کشت کنجد اشاره می‌کنیم.

علائم کمبود مواد آلی در کشت کنجد

• کاهش ارتفاع بوته‌ها و رشد ضعیف ریشه‌ها
• رنگ پریدگی، زردی یا کلروز برگ‌ها، به خصوص برگ‌های پایینی
• کاهش گل‌دهی و تولید میوه‌های کوچک یا ناقص
• خشکی و ترک‌ خوردگی خاک به دلیل کمبود مواد آلی و کاهش ظرفیت نگهداری آب

دلایل اهمیت کود دامی پوسیده در کشت کنجد

• حاوی مواد آلی و عناصر مغذی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم
• بهبود شرایط و افزایش حاصلخیزی خاک
• افزایش ظرفیت نگهداری آب و تهویه بهتر خاک
• تامین مواد آلی خاک‌
• تحریک فعالیت میکروبی در خاک
• کمک به بهبود جذب مواد مغذی
• کاهش استفاده از کودهای شیمیایی مضر و کاهش آلودگی خاک

زمان مصرف کود دامی پوسیده در کشت کنجد

بهترین زمان مصرف کود دامی قبل از کاشت کنجد است. معمولا این کود به همراه شخم پاییزه یا در اواخر زمستان به خاک اضافه می‌شود تا فرصت کافی برای پوسیدگی و تجزیه آن فراهم شود.

در صورت استفاده دیرتر (قبل از کاشت)، حتما از کود کاملا پوسیده استفاده شود تا از سوختن ریشه‌ها جلوگیری گردد.

مقدار مصرف کود دامی پوسیده در کشت کنجد

به‌ طور معمول حدود ۲۰ تا ۳۰ تن کود دامی پوسیده برای کشت کنجد در هر هکتار توصیه می‌شود. البته مقدار دقیق به شرایط خاک (تحلیل خاک) و سطح مواد آلی موجود بستگی دارد.

کود نیتروژن برای کشت کنجد

کود نیتروژن برای کشت کنجد یکی از عناصر مهم در رشد و عملکرد مناسب این محصول است. نیتروژن به دلیل نقش مهم در فرایندهای فیزیولوژیکی گیاه، از جمله رشد رویشی و تولید کلروفیل، در کشت کنجد اهمیت زیادی دارد. در ادامه به دلایل اهمیت، علائم کمبود، زمان و مقدار مصرف کود نیتروژن در کشت کنجد می‌پردازیم.

علائم کمبود نیتروژن در کشت کنجد

• رنگ‌پریدگی‌ و زرد شدن برگ‌ها
• رشد ضعیف گیاه و کوتاه‌تر شدن بوته‌ها
• کاهش تعداد و اندازه برگ‌ها
• کاهش تعداد غلاف‌های دانه و سبک و کوچک شدن آن‌ها
• کاهش گل‌دهی و میوه‌دهی
• کاهش وزن و کیفیت دانه و در نتیجه کاهش تولید روغن

دلایل اهمیت کود نیتروژن در کشت کنجد

• کمک به ساختار پروتئین‌ها، اسیدهای آمینه و کلروفیل
• افزایش و تقویت رشد رویشی
• افزایش ظرفیت فتوسنتزی برگ‌ها
• تنظیم فرایندهای متابولیکی گیاه
• تولید دانه‌های پر و با کیفیت و افزایش عملکرد محصول
• کمک به رشد و عملکرد دانه و بهبود تولید روغن کنجد

زمان مصرف کود نیتروژن در کشت کنجد

کود نیتروژن معمولا به صورت تقسیم بندی شده و در سه مرحله از رشد، به خاک اضافه می‌شود.

یک‌سوم قبل از کاشت و به‌ صورت پایه همراه با شخم یا دیسک برای تامین نیاز اولیه گیاه به خاک اضافه می‌شود.  دو‌سوم کود به‌صورت سرک، معمولا در دو مرحله رشد رویشی و گل‌دهی به منظور افزایش رشد و کیفیت دانه کنجد، به خاک افزوده می‌شود.

مقدار مصرف کود نیتروژن در کشت کنجد

به‌ صورت کلی، برای کشت کنجد حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم کود نیتروژن در هر هکتار توصیه می‌شود. اما میزان دقیق بسته به شرایط خاک، نوع رقم کنجد و نیاز غذایی گیاه متفاوت است.

انواع کود نیتروژن مناسب در کشت کنجد

• اوره حاوی ۴۶% نیتروژن
• سولفات آمونیوم حاوی ۲۱% نیتروژن
• نیترات آمونیوم حاوی ۳۳% نیتروژن

بهترین کود نیتروژن برای کنجد

اگر به دنبال بهترین کود نیتروژن برای تامین نیازهای غذایی کنجد هستید، باید به این نکته توجه کنید که کودی را انتخاب کنید که تجزیه ضمانت شده داشته باشد و همچنین به همراه نیتروژن، سایر نیازهای کنجد را نیز برآورده کند. بنابراین ما دو کود را به شما معرفی می‌کنیم.

کود سه بیست (20-20-20)

آیش 20 (20-20-20) به عنوان یک کود شیمیایی چندمنظوره شناخته می‌شود که با نسبت متعادل ۲۰ درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم ساخته شده است. این ترکیب سه‌گانه باعث می‌شود که آیش 20 به عنوان بهترین کود برای تأمین نیازهای غذایی گیاهان در مراحل مختلف رشد و توسعه عمل کند. نیتروژن به تقویت رشد برگ‌ها و ساقه‌ها کمک می‌کند، در حالی که فسفر به بهبود ریشه‌زایی و تولید گل‌ها کمک می‌نماید. پتاسیم نیز نقش مهمی در بهبود کیفیت میوه‌ها و افزایش مقاومت گیاهان در برابر عوامل محیطی و استرس‌ها دارد.

استفاده از آیش 20 به ویژه در دوره‌های رشد فعال گیاهان بسیار مؤثر است. کشاورزان و باغداران معمولاً این کود را در زمان‌های مشخصی از سال، مانند فصل رشد بهار و تابستان، به گیاهان ارائه می‌دهند. علاوه بر افزایش باردهی، آیش 20 به بهبود کیفیت محصول نیز کمک می‌کند و باعث می‌شود که میوه‌ها و سبزیجات از نظر طعم و رنگ مطلوب‌تر شوند. این ویژگی‌ها موجب شده تا آیش 20 به یکی از پرکاربردترین کودها در بازار تبدیل شود.

کود آیش بیست به دو صورت مایع و جامد موجود است و می‌توانید با کلیک بر تصاویر آنها اطلاعات بیشتری در مورد آنها دریافت کنید.

کود NPK + TE 40-5-5 یکی از بهترین گزینه‌ها برای کشاورزان و باغداران است که به دنبال یک ترکیب مغذی و کامل برای تقویت رشد گیاهان خود می‌باشند. این کود شامل نسبت بالای نیتروژن، فسفر و پتاسیم به همراه عناصر ریزمغذی (TE) است که به بهبود سلامت و عملکرد گیاهان کمک می‌کند. نیتروژن موجود در این ترکیب باعث افزایش رشد رویشی و سبزینگی بهتر گیاهان می‌شود، به‌خصوص در مراحل ابتدایی رشد، جایی که نیاز به تقویت تنفس گیاهی و تولید برگ‌های جدید اهمیت دارد.

کود فسفر برای کشت کنجد

فسفر یکی از عناصر ضروری در رشد و نمو گیاه کنجد است که نقشی حیاتی در رشد، توسعه ریشه‌ها و تولید دانه‌های پر و با کیفیت دارد. کمبود فسفر می‌تواند تاثیرات منفی جدی بر عملکرد و کیفیت محصول کنجد بگذارد. در مقابل، مصرف کود فسفر به مقدار مناسب و در زمان درست می‌تواند عملکرد و کیفیت محصول را به حداکثر برساند. در ادامه، به اهمیت فسفر، علائم کمبود، مقدار و زمان مصرف کود فسفر در کشت کنجد پرداخته می‌شود.

علائم کمبود فسفر در کشت کنجد

• کاهش رشد رویشی و کوتاه ماندن گیاه
• تغییر رنگ برگ‌های قدیمی‌تر به سبز تیره یا بنفش
• سوختن یا زرد شدن حاشیه برگ‌ها
• کاهش تعداد گل و کوچک شدن غلاف و تعداد دانه‌ها
• ضعف ریشه‌ها و رشد ناقص آن‌ها
• کاهش جذب آب و مواد مغذی

دلایل اهمیت کود فسفر در کشت کنجد

• تقویت و توسعه سیستم ریشه‌ای
• کمک به جذب بهتر آب و مواد مغذی
• تسهیل تولید انرژی و انتقال آن در فرایندهای متابولیکی
• بهبود تشکیل دانه و افزایش وزن دانه‌ها
• افزایش عملکرد محصول و کیفیت روغن
• افزایش مقاومت در برابر تنش‌های محیطی

زمان مصرف کود فسفر در کشت کنجد

فسفر به دلیل حرکت محدود در خاک، به صورت پایه پیش از کاشت و در یک مرحله همراه با شخم یا دیسک به خاک اضافه می‌شود و در طول دوره رشد گیاه به آرامی آزاد شده و در ناحیه ریشه در دسترس گیاه قرار می‌گیرد.

مقدار مصرف کود فسفر در کشت کنجد

مقدار مصرف پیشنهادی کود فسفر خالص با توجه به نیاز گیاه، حدود ۳۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هر هکتار برای کشت کنجد توصیه می‌شود.

انواع کود فسفر مناسب در کشت کنجد

• سوپرفسفات تریپل حاوی ۴۶ درصد فسفر خالص
• دی‌آمونیم فسفات حاوی ۱۸ درصد نیتروژن و ۴۶ درصد فسفر
• سوپرفسفات ساده حاوی ۱۶ تا ۲۰ درصد فسفر

بهترین کود فسفر برای کشت کنجد چیست؟

کود NPK + TE 10-50-10 دارای نسبت عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و عناصر ریز مغزی  است که به ترتیب 10%، 50% و 10% می‌باشد. این کود معمولاً برای بهبود رشد گل‌ها و میوه‌ها استفاده می‌شود، زیرا نسبت بالای فسفر به ریشه‌زایی و شکوفایی گیاه کمک می‌کند. نسبت بالای فسفر در این ترکیب به ویژه برای مراحل اولیه رشد گیاه و بهبود ریشه‌زایی بسیار حیاتی است. گیاهان به فسفر نیاز دارند تا به خوبی رشد کرده و از انرژی نور خورشید به صورت مؤثری استفاده کنند.

نیتروژن موجود در این کود به رشد برگ‌ها و ساقه‌های گیاه کمک می‌کند و پتاسیم نیز برای فرایندهای مختلف متابولیک و تقویت مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و تنش‌های محیطی ضروری است. با این حال، اهمیت اصلی این کود در بالا بودن سطح فسفر آن است که به بهبود تولید گل و میوه در گیاهان کمک می‌کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که NPK + TE 10-50-10 برای گیاهانی که در مراحل زایشی قرار دارند، بسیار موثر باشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این کود، بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

کود پتاسیم برای کشت کنجد

پتاسیم یکی دیگر از عناصر مهم برای کشت کنجد محسوب می‌شود که نقش کلیدی در رشد و عملکرد گیاه دارد. این عنصر به خصوص در افزایش مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی و بهبود کیفیت دانه‌های کنجد، از جمله محتوای روغن، موثر است. مصرف متعادل و زمان‌بندی مناسب کود پتاسیم به همراه تحلیل خاک، می‌تواند بهترین نتایج را در کشت کنجد به همراه داشته باشد. در ادامه به اهمیت پتاسیم، علائم کمبود، مقدار و زمان مصرف آن می‌پردازیم.

علائم کمبود پتاسیم در کشت کنجد

• زرد شدن و سوختن حاشیه برگ‌ها
• رشد ضعیف و کوتاه شدن گیاه
• کوچک شدن برگ‌ها بیشتر از حد معمول
• کاهش تعداد گل‌ها و غلاف‌ها
• کاهش تعداد و وزن دانه‌ها
• کاهش محتوای روغن دانه‌ها و کیفیت آن
• کاهش مقاومت در برابر تنش‌هایی مثل خشکی و آفات

دلایل اهمیت کود پتاسیم در کشت کنجد

• افزایش کیفیت دانه کنجد
• کمک به سنتز روغن در دانه‌ها
• افزایش مقاومت در برابر تنش‌های خشکی، شوری و بیماری‌ها
• تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌ها و کاهش هدررفت آب
• بهبود انتقال مواد مغذی به قسمت‌های مختلف گیاه
• افزایش تعداد و وزن دانه‌های کنجد

زمان مصرف کود پتاسیم برای کشت کنجد

بهترین زمان مصرف کود پتاسیم در کشت کنجد، مرحله پر شدن کپسول و دانه‌ها محسوب می‌شود تا انتقال مواد مغذی به بخش‌های مختلف گیاه به خوبی انجام شده و میزان رشد و کیفیت محصول نهایی افزایش یابد.

مقدار مصرف کود پتاسیم برای کشت کنجد

مقدار مصرف کود پتاسیم برای کشت کنجد، حدود ۱۰۰ کیلوگرم در هر هکتار و با توجه به نیاز گیاه و آزمایش خاک توصیه می‌شود.

انواع کود پتاسیم مناسب در کشت کنجد

• سولفات پتاسیم حاوی حدود ۵۰ درصد پتاسیم و فاقد کلر که برای خاک‌های حساس به شوری مناسب است.
• کلرید پتاسیم حاوی حدود ۶۰ درصد پتاسیم، اما در خاک‌های شور باید با احتیاط استفاده شود.

بهتری کودهای پتاسیم برای کشت کنجد

بهترین کودها برای تامین پتاسیم مورد نیاز کنجد را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد.

• کود سولوپتاس یا سولفات پتاسیم
• کود مایع پتاسیم
• کود جامد 36-12-12

بهترین کود پتاسیم برای کنجد کود NPK+TE 12-12-36 است که یکی از ترکیبات متنوع و مؤثر در کشاورزی است. این کود شامل نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) با نسبت 36-12-12 می‌باشد. این کود به‌ویژه برای گیاهانی که نیاز به پتاسیم بیشتری دارند، مانند میوه‌جات و سبزیجات، بسیار مناسب است. پتاسیم نقش کلیدی در فرآیندهای متابولیکی گیاهان ایفا می‌کند و به بهبود کیفیت میوه و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی کمک می‌کند.

نیتروژن موجود در این ترکیب به رشد شاخ و برگ گیاهان کمک می‌کند و باعث افزایش رنگ سبز و شادابی آنها می‌شود. از سوی دیگر، فسفر برای توسعه ریشه‌ها بسیار مهم است و در فرآیند زایشی گیاه نقش اساسی دارد. این ترکیب به گیاهان این امکان را می‌دهد تا به‌طور مؤثرتری از منابع غذایی خاک بهره‌برداری کنند و در نتیجه، رشد و توسعه بهتری داشته باشند

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این کود بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

کود حاوی ریز مغذی‌ها برای کشت کنجد

ریز‌مغذی‌ها شامل عناصری مانند آهن، روی، منگنز، مس، مولیبدن و بور بوده که نقش مهمی در بهبود عملکرد و کیفیت محصول کنجد دارند. این عناصر در مقادیر کم مورد نیاز هستند اما کمبود آنها می‌تواند تاثیرات مخربی بر رشد و عملکرد گیاه داشته باشد. با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از کودهای حاوی عناصر ریزمغذی در زمان درست، می‌توان کمبودها را جبران و بهره‌وری محصول را به حداکثر رساند.

علائم کمبود ریزمغذی‌ها در کشت کنجد

• زردی (کلروز) بین رگبرگ‌های برگ‌های جوان در اثر کمبود آهن
• کوچک شدن برگ‌ها، کوتاهی میان‌گره‌ها و کاهش رشد عمومی گیاه در اثر کمبود روی
• زردی برگ‌ها همراه با لکه‌های قهوه‌ای کوچک در اثر کمبود منگنز
• نوک‌برگی سوخته و رشد ضعیف جوانه‌ها در اثر کمبود مس
• کاهش گل‌دهی و تشکیل غلاف، تغییر شکل برگ‌ها و ساقه‌ها در اثر کمبود بور
• زرد شدن و ریزش برگ‌های پیر در اثر کمبود مولیبدن

دلایل اهمیت ریزمغذی‌ها در کشت کنجد

• کمک به فرآیندهای آنزیمی، سنتز پروتئین و تولید کلروفیل
• رشد متوازن گیاه
• بهبود روغن‌دهی دانه‌ها و افزایش کیفیت محصول نهایی
• افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های زیستی و غیرزیستی
• بهبود جذب عناصر اصلی مانند نیتروژن

زمان مصرف ریزمغذی‌ها در کشت کنجد

بهترین زمان برای مصرف کودهای حاوی عناصر ریزمغذی، در مرحله شروع گل‌دهی و به صورت محلول‌پاشی است تا تعداد گل‌ها و کپسول‌ها و در نتیجه عملکرد نهایی محصول افزایش یابد.

مقدار مصرف ریزمغذی‌ها در کشت کنجد

مقدار دقیق به نیاز خاک و گیاه بستگی دارد. بهتر است با انجام آزمون خاک و برگ، نیاز گیاه مشخص شود. اما به طور کلی، مصرف هر یک از این عناصر به میزان ۲ کیلوگرم در هکتار برای کشت کنجد توصیه می‌شود.

کود هیومیک اسید برای کشت کنجد

هیومیک اسید نوعی کود ارگانیک و طبیعی است که از مواد آلی پوسیده (مانند زغال‌سنگ یا بقایای گیاهی) به دست می‌آید. این ماده به عنوان بهبود‌دهنده خاک و محرک رشد گیاه شناخته می‌شود و در کشت کنجد، به دلیل تأثیر مثبت بر کیفیت خاک و عملکرد گیاه، اهمیت ویژه‌ای دارد. این کود باید به‌ عنوان بخشی از برنامه تغذیه‌ای کشت کنجد در نظر گرفته شود، به‌ خصوص در خاک‌هایی که دارای کمبود مواد آلی هستند. مصرف به‌ موقع و متعادل هیومیک اسید می‌تواند به افزایش عملکرد، کیفیت محصول و بهبود مقاومت گیاه در برابر تنش‌ها کمک کند.

دلایل اهمیت کود هیومیک اسید در کشت کنجد

• افزایش نفوذپذیری خاک، بهبود تهویه و افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک
• کمک به بهبود جذب عناصر ماکرو و میکرو
• تقویت رشد ریشه و افزایش حجم آن
• افزایش توان گیاه در جذب آب و مواد مغذی
• افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی
• بهبود کیفیت دانه‌های کنجد از نظر روغن و وزن

بهترین زمان مصرف کود هیومیک اسید در کشت کنجد

بهترین زمان برای مصرف کود هیومیک اسید در کشت کنجد، در زمان گلدهی و به منظور تحریک و افزایش رشد و در نتیجه افزایش عملکرد دانه کنجد، استفاده می‌شود.

مقدار مصرف کود هیومیک اسید برای کنجد

مقدار مصرف کود هیومیک اسید در کشت کنجد، به نیاز گیاه و آزمایش خاک بستگی دارد. اما به طور کلی، حدود ۱۰ تا ۱۵ لیتر هیومیک اسید مایع در هر هکتار مصرف می‌شود.

بهترین کود هیومیک اسید در ایران

کود هیومیک اسید آیش یکی از بهترین انتخاب‌ها برای کشاورزان و باغبانانی است که به دنبال افزایش باروری گیاهان خود هستند. این کود طبیعی از تجزیه مواد گیاهی و ارگانیک به دست می‌آید و سرشار از عناصر مغذی و مواد آلی است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت خاک نیز داشته باشد.

یکی از بزرگ‌ترین مزایای هیومیک اسید آیش، توانایی آن در بهبود ساختار خاک است. این ترکیب می‌تواند به افزایش ظرفیت نگهداری آب و هوا کمک کند و در نتیجه، ریشه‌های گیاهان بهتر می‌توانند از آب و مواد مغذی استفاده کنند. با بهبود ساختار خاک، از فرسایش آن جلوگیری شده و محیطی مناسب برای رشد گیاهان فراهم می‌شود.

هیومیک اسید آیش به عنوان یک محرک طبیعی رشد شناخته می‌شود و به گیاهان کمک می‌کند تا مواد مغذی را به شکل بهتری جذب کنند و به همین دلیل، با استفاده از این کود، شاهد رشد سریع‌تر و سالم‌تری در گیاهان‌تان خواهید بود. همچنین، هیومیک اسید می‌تواند به افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش‌های محیطی و بیماری‌ها کمک کند.

استفاده از کود هیومیک اسید بسیار ساده است. می‌توان آن را به صورت پودری یا مایع به خاک اضافه کرد. برای دستیابی به بهترین نتیجه، پیشنهاد می‌شود این کود را قبل از کشت یا در حین رشد گیاهان به خاک اضافه کنید.

مراحل رشد گیاه کنجد

رشد گیاه کنجد شامل چندین مرحله‌ مهم از زمان کاشت تا برداشت است. طی شدن درست و اصولی و شناخت نیازهای مختلف گیاه در این مراحل اهمیت ویژه‌ای دارد و تاثیر مستقیمی روی عملکرد و کیفیت محصول نهایی می‌گذارد. بنابراین شناخت مراحل مختلف رشد گیاه و رفع نیازهای آن برای داشتن محصولی با کیفیت ضروری است. این مراحل به ترتیب زیر توضیح داده می‌شوند.

1. مرحله جوانه‌زنی (Germination Stage)

این مرحله با کاشت بذر آغاز می‌شود. بذر آب را جذب کرده و متورم می‌شود. این فرایند باعث فعال شدن آنزیم‌ها و شروع فرآیند رشد و جوانه‌زنی می‌شود. ریشه‌چه اولین بخشی است که از بذر خارج می‌شود و به خاک نفوذ می‌کند. سپس ساقه‌چه به سمت بالا رشد می‌کند.

2. مرحله رشد گیاهچه (Seedling Stage)

پس از جوانه‌زنی، گیاهچه شروع به رشد می‌کند. ریشه‌های اولیه گسترش یافته و سیستم ریشه‌ای قوی شکل می‌گیرد. ساقه و برگ‌های اولیه ظاهر می‌شوند. برگ‌های اولیه کوچک و ساده‌ بوده اما به تدریج برگ‌های بزرگتر و پیچیده‌تر ایجاد می‌شوند. در این مرحله گیاه به نور کافی، دمای مناسب و رطوبت نیاز دارد. خاک باید مرطوب اما نه غرقاب باشد.

3. مرحله رشد رویشی (Vegetative Growth Stage)

در این مرحله گیاه به طور عمده بر رشد ساقه و برگ‌ها تمرکز دارد. ساقه بلند شده و ضخامت آن افزایش می‌یابد. ریشه‌ها به عمق خاک نفوذ می‌کنند تا مواد مغذی و آب بیشتری جذب کنند. برگ‌ها نقش مهمی در فتوسنتز و تولید انرژی برای گیاه ایفا می‌کنند.

4. مرحله گل‌دهی (Flowering Stage)

گیاه وارد مرحله تولید مثل می‌شود. گل‌های کنجد معمولا کوچک و زنگوله‌ای شکل هستند و در محور برگ‌ها ظاهر می‌شوند. این مرحله نیاز به دمای گرم و شرایط نوری مناسب دارد. گرده‌افشانی معمولا به صورت خودگشن صورت می‌گیرد، اما گاهی اوقات گرده‌افشانی متقاطع نیز ممکن است رخ دهد. برخی گل‌ها ممکن است ریزش کنند، اما گل‌های باقیمانده به میوه تبدیل می‌شوند.

5. مرحله تشکیل غلاف و دانه (Fruiting Stage)

پس از گل‌دهی، غلاف‌های حاوی دانه شروع به تشکیل می‌کنند. غلاف‌ها معمولا باریک و بلند هستند. دانه‌ها در داخل غلاف‌ها شروع به رشد و تکامل می‌کنند. در این مرحله گیاه به آب و مواد مغذی بیشتری نیاز دارد. به تدریج غلاف‌ها خشک و قهوه‌ای رنگ می‌شوند که نشان‌دهنده رسیدگی دانه‌ها است.

6. مرحله بلوغ و برداشت (Maturity and Harvesting)

زمانی که غلاف‌ها کاملا خشک شدند و دانه‌ها به حداکثر وزن خود رسیدند، گیاه آماده برداشت است. غلاف‌ها باید با دقت چیده شوند تا از ریزش دانه‌ها جلوگیری شود. معمولا برداشت به صورت دستی یا با استفاده از ماشین آلات صورت می‌گیرد. دانه‌های برداشت شده برای کاهش رطوبت خشک می‌شوند تا از فساد و کاهش کیفیت جلوگیری شود. در نهایت پس از جداسازی ناخالصی‌ها، دانه‌ها برای مصرف یا فروش بسته‌بندی می‌شوند.

کلام پایانی

کشت کنجد، با توجه به خواص و نیازهای کم این گیاه به آب و کود، یکی از سودآورترین و اقتصادی‌ترین گزینه‌ها برای کشاورزان به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود. این گیاه با داشتن روغن با ارزش غذایی بالا و کاربرد در صنایع مختلف، بازاری پر رونق دارد. اگر شما نیز علاقه‌مند به کشت کنجد هستید، رعایت اصول و مراحل کاشت، مراقبت‌های لازم، و آگاهی از شرایط بازار می‌تواند به دستیابی به محصولی باکیفیت و افزایش سوددهی کمک کند.

بازاریابی و فروش کنجد نیز بخش مهمی از این کسب‌وکار است. کنجد دارای بازارهای مصرفی گسترده‌ای است و می‌توان آن را به کارخانه‌های روغن‌کشی، صنایع غذایی، و تولیدکنندگان دارویی و بهداشتی عرضه کرد. بسته‌بندی مناسب و بهینه‌سازی شرایط نگهداری برای جلوگیری از افت کیفیت محصول، به جذب مشتریان و افزایش درآمد کمک می‌کند.