کشت کلم | آموزش 0 تا 100 کاشت کلم

مقدمه

کلم به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین سبزیجات در سراسر دنیا و ایران شناخته شده است. بسیاری از افراد به دلیل نیاز کم آن به مراقبت و خاصیت‌های فراوانش به کشت کلم علاقه دارند. کشت کلم یکی از حیطه‌های درآمدزا و سودآور در حوزه کشاورزی محسوب می‌شود. این محصول به دلیل ارزش غذایی بالا و تقاضای بالای مصرف‌کنندگان در بازار، جایگاه ویژه‌ای دارد. برای موفقیت در کشت کلم، انتخاب مناسب‌ترین گونه، آماده‌سازی خاک، و رعایت نکات تغذیه و آبیاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در این مطلب، به بررسی مراحل مختلف کشت کلم از انتخاب بذر و آماده‌سازی زمین گرفته تا نحوه آبیاری، کوددهی و مبارزه با آفات خواهیم پرداخت. آگاهی از زمان مناسب کشت و روش‌های مدرن افزایش بهره‌وری، می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت و حجم تولید کلم داشته باشد. همچنین، این محصول قابلیت کاشت در مناطق مختلف را دارد و به دلیل مقاوم بودن برخی از انواع کلم‌ها در برابر شرایط مختلف آب‌وهوایی، می‌توان آن را در طیف گسترده‌ای از مناطق جغرافیایی کشت کرد. در این مقاله، سعی داریم تمام مراحل و شرایط لازم برای کاشت، داشت و برداشت کلم را به شما معرفی کنیم تا بتوانید به راحتی محصولی باکیفیت و پرمحصول پرورش دهید.

کشت کلم

این گیاه به طور کلی یک محصول آب و هوای خنک در نظر گرفته می‌شود و در حداقل دمای خاک 4 درجه سانتی گراد و در دمای مطلوب بین 18 درجه سانتی گراد تا 35 درجه سانتی گراد جوانه می زند. دمای مطلوب برای رشد تقریباً 18 درجه سانتی گراد با میانگین حداکثر 24 درجه سانتیگراد و متوسط ​​حداقل 4.5 درجه سانتیگراد است. این محصول به طور کلی در برابر سرما مقاوم است.

کلم در انواع مختلف و با روش‌های گوناگون قابل کشت است. از کاشت در زمستان گرفته تا کاشت در گلدان و حتی کاشت بدون بذر، همه و همه روش‌های متنوعی هستند که بسته به شرایط مختلف می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. به عنوان مثال، کشت کلم در گلدان یک روش مناسب برای افرادی است که فضای کمی دارند و می‌خواهند به صورت خانگی به پرورش این سبزی پرطرفدار بپردازند. از طرف دیگر، کاشت کلم پیچ بدون بذر نیز امکان‌پذیر است که در این روش از قلمه‌ها و قسمت‌های قابل رشد کلم استفاده می‌شود.

انواع کلم | کشت کلم | مقاله آموزش جامع 0 تا 100 گشت کلم + معرفی کودهای موردنیاز کلم برای رشد

معرفی انواع کلم

کلم‌ها به چندین نوع مختلف تقسیم می‌شوند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:

کلم سبز

این نوع کلم در بسیاری از غذاهای ایرانی کاربرد دارد و دارای خواص ضد التهابی است. کلم سبز سنگین و ظاهر گرد و فشرده دارد. برگ‌های آن به رنگ سبز روشن، با بافتی کمی مومی و در عین حال ترد است و طعم کمی شیرین و کمی تلخ دارد. این نوع کلم ماندگاری عالی دارد و اگر برش نخورده بماند و در کشو نگهداری شود تا دو ماه در یخچال ماندگاری دارد. همچنین یک انتخاب مقرون به صرفه است؛ زیرا اغلب ارزان است و بازده خوراکی بالایی دارد.

کلم پیچ

کلم پیچ یک رقم کلم محبوب سبز بوده که سرهای کوچک و سفت و برگهای شیرین لطیف دارد. به دلیل رنگ و شکل سبز آن، برخی از مردم کلم پیچ را به عنوان کلم‌های عظیم بروکسل توصیف می‌کنند.

کلم قرمز یا بنفش

کلم قرمز یا همان بنفش با رنگ جذاب خود و آنتی‌اکسیدان‌های فراوان، یک انتخاب عالی برای سالادها و غذاهای رنگارنگ است. بسیاری از انواع کلم قرمز وجود دارند که دارای برگ‌هایی با سایه‌های رنگی بین قرمز تیره و بنفش تیره هستند. کلم قرمز می‌تواند یکی از سالم‌ترین کلم‌ها باشد؛ زیرا حاوی آنتی اکسیدانی به نام آنتوسیانین است. این رنگدانه‌های قرمز و بنفش طبیعی به بسیاری از میوه‌ها رنگ قرمز یا سیاه می‌دهند و به محافظت از سلامت قلب و عروق کمک می‌کنند.

کلم سفید

کلم‌های سفید (که از هلند به آنها کلم هلندی نیز می‌گویند) در واقع نوعی کلم سبز محسوب می‌شوند که می‌تواند برگ‌های بسیار کم‌رنگی داشته باشد. نور خورشید معمولاً بر‌گ‌های بیرونی را به رنگ سبز کم رنگ در می‌آورد و برگ‌های سفید و محکم بسته‌بندی شده را در مرکز می‌گذارد. یکی دیگر از دلایل سفید به نظر رسیدن برخی از کلم‌ها، نگهداری آن در زمستان است. نگهداری کلم‌ها در مکان‌های خنک و تاریک باعث شکسته‌شدن کلروفیل و از دست‌دادن رنگ سبز کم‌رنگ برگ‌ها خواهد شد.

گل کلم

گل کلم یکی دیگر از اعضای خانواده کلم به شمار می‌رود که به شکل گل ظاهر می‌شود. این کلم در غذاها و ترشی‌های ایرانی کاربرد زیادی دارد و بافت ترد آن برای افراد زیادی مطلوب است. این نوع کلم برای کاشت در گلدان بسیار مناسب است و می‌توان آن را در فضای کوچک نیز پرورش داد.

کلم بروکلی

کلم بروکلی یک سبزی چلیپایی، از خانواده Cruciferae است. کلم بروکلی سر بزرگ و سبز تیره شبیه گل دارد و گل‌های آن در ساختار درختی قرار گرفته‌اند که از یک ساقه ضخیم و خوراکی منشعب می‌شوند. کلمه کلم بروکلی به معنای «تاج کلم گلدار» است. سه نوع کلم بروکلی معمولاً رشد می‌کنند که در میان آنها، “کالابرز” آشناترین است که بیشتر به آن کلم بروکلی می‌گویند. این گیاه منبعی غنی از ویتامین‌های C و K به شمار می‌رود و برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفید است.

شرایط لازم برای کشت کلم

برای داشتن محصولی سالم و باکیفیت، در فرایند کاشت کلم رعایت شرایط محیطی زیر الزامی است:

آبیاری کلم

مطمئن شوید که گیاهان کلم خود را به خوبی آبیاری می‌کنید و از مرطوب‌بودن همیشگی خاک اطمینان حاصل کنید. این امر به ویژه در مراحل اولیه و زمانی که سر آنها شروع به شکل گیری می‌کند، بسیار مهم است. با این‌حال، به خاطر داشته باشید که نباید آنها را غرق در آب کنید؛ زیرا این امر می‌تواند منجر به ایجاد بیماری شود. کشت کلم به آبیاری منظم نیاز دارد؛ بهتر است خاک مرطوب بماند اما نباید آب در خاک جمع شود. پس، اگر در بستر خشک و سنگین کاشت کلم را انجام داده‌اید، بهتر است که هر ۸ روز و در بستر نرم و مناسب هر ۱۰ روز یکبار آبیاری صورت بگیرد و نکات زیر در طول رشد آن رعایت شود.

• برای مرطوب نگه‌داشتن خاک اما خفه‌نشدن گیاه به طور مداوم آب تهیه کنید. گیاهان کلم خاک یکنواخت مرطوب را ترجیح می‌دهند.
• هنگام آبیاری، سعی کنید که خاک را تا عمق حداقل 6 اینچ مرطوب کنید.
• آبیاری در صبح ترجیح داده می‌شود؛ زیرا اجازه می‌دهد تا شاخ و برگ در طول روز خشک شود و خطر ابتلا به بیماری را کاهش می‌دهد.
• برای به حداقل رساندن خطر بیماری‌های برگی از آبیاری سربار خودداری کنید. به جای آن از پایه گیاه آبیاری کنید یا از آبیاری قطره‌ای استفاده کنید.

نور لازم برای کشت کلم

گیاهان کلم در آفتاب کامل رشد می‌کنند که حداقل 6 ساعت نور مستقیم خورشید در روز تعریف می‌شود. با این حال، آنها همچنین می‌توانند سایه جزئی را تحمل کنند، به ویژه در مناطقی که تابستان‌های شدید دارند یا اگر به عنوان محصول پاییزی کاشته شوند.

اگر کلم را در آب و هوای گرم می‌کارید، قرار دادن مقداری سایه بعد از ظهر می‌تواند به جلوگیری از پیچ‌شدن گیاهان یا تشکیل سرهای کوچک کمک کند. استفاده از پارچه سایه‌بان یا کاشت در نزدیکی گیاهان بلندتر می‌تواند سایه لازم را فراهم کند. در مجموع، این گیاه به نور کامل نیاز دارد و بهتر است روزانه ۶ تا ۸ ساعت نور خورشید دریافت کند.

ویژگی‌های خاک لازم برای رشد کلم

کلم خاکی با زهکشی خوب را ترجیح می‌دهد که غنی از مواد آلی باشد و pH کمی اسیدی بین 6.0 تا 6.8 دارد. برای دستیابی به شرایط مطلوب خاک، این دستورالعمل‌ها را دنبال کنید:

• قبل از کاشت، pH خاک را با استفاده از کیت آزمایش خاک آزمایش کنید. اگر PH کمتر از محدوده مورد نظر است، برای افزایش آن، آهک اضافه کنید.
• زهکشی خاک را با ترکیب کمپوست یا مواد آلی در خاکهای رسی سنگین یا شنی بهبود دهید.
• اطمینان حاصل کنید که خاک سست و شکننده است؛ زیرا خاک فشرده میتواند مانع رشد ریشه و رشد کلی گیاه شود.
• خاک لومی و سبک با pH بین ۶ تا ۶.۸ برای کاشت کلم مناسب است.

کشت کلم | مقاله آموزش جامع 0 تا 100 گشت کلم + معرفی کودهای موردنیاز کلم برای رشد

بهترین زمان کاشت کلم

کلم‌ها به طور کلی بر اساس فصل برداشت گروه‌بندی می‌شوند، اگرچه برخی از گونه‌ها همپوشانی دارند. اگر دسته های کوچکی از هر نوع بکارید، می توانید در تمام طول سال برداشت داشته باشید. همه انواع به یک روش رشد می‌کنند، اما با زمان کاشت و برداشت متفاوت که در ادامه آن‌ها را بررسی کرده‌ایم.

کلم بهاره

کلم بهاره (Brassica oleracea) یکی از انواع کلم است که در بهار رشد می‌کند و با شرایط آب‌وهوایی معتدل سازگار است. این نوع کلم به دلیل رشد سریع و برداشت در فصل بهار طرفداران زیادی دارد. کلم بهاره به‌طور کلی در دو نوع اصلی کلم سفید و کلم قرمز یافت می‌شود، اما می‌تواند شامل دیگر انواع کلم نیز باشد. ویژگی‌های کلم بهاره شامل؛ رشد سریع، اندازه ظاهری مناسب و طعم ملایم است.

این دسته از کلم‌ها معمولاً کلم‌هایی با سرهای کوچک، متراکم و نوک تیز تشکیل می‌دهند. بهترین زمان کاشت آن برای برداشت بهاره، در اواخر تابستان است تا بتواند نیاز سرمایی خود را برطرف کند. از اواسط بهار تا اواسط تابستان جوان را به عنوان سبزی شل انتخاب کنید یا بگذارید تا بالغ شود و سرها شکل بگیرد.

کلم تابستانی

کلم تابستانی به نوعی از کلم اشاره دارد که در فصل تابستان کاشته و برداشت می‌شود. این کلم‌ها به‌طور معمول شامل: کلم سفید و کلم سبز هستند که در فصل تابستان کشت شده و در اوایل پاییز برداشت می‌شوند. شرایط گرم‌تر هوا در تابستان باعث می‌شود این کلم‌ها با بافت لطیف‌تر و طعم ملایم‌تری رشد کنند، به همین دلیل برای مصرف خام در سالادها یا تهیه خوراکی‌های سبک تابستانی مناسب هستند.

این نمونه از کلم در اشکال و اندازه‌های مختلف موجود است که مناسب همه مناطق باشد. شما باید این گیاه را از اواخر زمستان تا اواسط بهار بکارید و در اواسط تا اواخر تابستان برداشت کنید. این کلم‌ها برای تحمل گرمای تابستان پرورش یافته است.

کلم‌های پاییزی

اغلب سرهای بزرگی تشکیل می دهند، بنابراین به فاصله بیشتری نیاز دارند. این گیاهان را در اواسط بهار بکارید و قبل از زمستان برداشت کنید. برخی از گونه‌های کلم را می‌توان برای استفاده در زمستان نگهداری کرد.

کلم‌های زمستانی

محصولی با ارزش، برای برداشت‌های تازه در زمانی که چیزهای کمی در دسترس است. معمولا سرهای بزرگ را تشکیل می‌دهند و بنابراین به فضای زیادی نیاز دارید. بهتر است که با این هدف کلم را در اواخر بهار بکارید. اینها شامل انواع ساووی ژولیده و سر طبل‌های صاف و همچنین انواع جذاب با رنگ قرمز یا بنفش است. هنگامی که بالغ می‌شوند، اغلب ماه‌ها در شرایط خوبی قرار می‌گیرند تا زمانی که مورد نیاز باشد. از این گیاهان در جای خنک و بدون یخ زدگی نگهداری کنید.

مناطق مناسب کشت کلم در ایران

کلم به دلیل نیاز به هوای خنک و معتدل و رطوبت در مراحل اولیه رشد در مناطقی که تابستان‌های گرم و زمستان‌های نسبتاً سرد دارند، بهترین عملکرد را از خود نشان می‌دهد. این گیاه تحمل بالایی نسبت به سرما دارد و دمای پایین در شب و روزهای معتدل می‌تواند به رشد سریع‌تر و باکیفیت‌تر آن کمک کند. به طور کلی، مناطقی با دمای متوسط بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد برای رشد این گیاه بسیار ایده‌آل هستند. اگر دما در مراحل اولیه رشد بیشتر از ۲۵ درجه  باشد، کیفیت کلم تحت تاثیر قرار گرفته و تشکیل سر آن کاهش می‌یابد. همچنین خاک حاصلخیز، رطوبت کافی و نور مناسب نیز از دیگر عوامل مؤثر در کیفیت محصول کلم است.

1. شمال ایران (گیلان و مازندران): این مناطق به دلیل داشتن آب و هوای معتدل و رطوبت بالا، از بهترین نقاط برای کشت کلم به شمار می‌آیند. خاک حاصلخیز این مناطق و بارندگی کافی نیز به رشد بهتر و سالم‌تر این گیاه کمک می‌کند. در گیلان و مازندران، کلم سفید و قرمز و گل کلم به خوبی رشد کرده و محصولات با کیفیت بالایی به دست می‌آید.
2. آذربایجان شرقی و غربی: مناطق کوهستانی و خنک آذربایجان شرقی و غربی نیز برای کشت کلم بسیار مناسب هستند. آب و هوای سرد و خشک این مناطق، مخصوصاً در فصول پاییز و بهار، شرایطی ایده‌آل برای رشد کلم فراهم می‌کند. این مناطق از تولیدکنندگان اصلی کلم بروکلی و گل کلم به شمار می‌روند و محصولات این مناطق کیفیت بالایی دارند.
3. کردستان: کردستان نیز با شرایط آب و هوایی معتدل و خاک غنی، یکی دیگر از مناطق مناسب برای کشت کلم است. این استان به دلیل داشتن زمستان‌های خنک و تابستان‌های معتدل، شرایطی عالی برای کشت انواع کلم فراهم می‌کند. کشاورزان کردستانی معمولاً کلم بروکلی و کلم قرمز را به میزان زیادی تولید می‌کنند که مورد استقبال بازار قرار می‌گیرد.
4. کرمانشاه: در کرمانشاه نیز به دلیل شرایط اقلیمی خاص و خاک حاصلخیز، کشت کلم امکان‌پذیر است. این استان به ویژه برای کشت کلم و گل کلم و بروکلی مناسب است و به دلیل کیفیت بالای محصول، بخشی از تولیدات آن به سایر استان‌ها و حتی کشورهای همسایه صادر می‌شود.
5. خراسان رضوی: در خراسان رضوی، مناطق اطراف مشهد و نیشابور شرایط آب و هوایی مناسبی برای کاشت کلم دارند. هوای خنک این مناطق به خصوص در فصول پاییز و بهار، برای رشد کلم سفید و قرمز بسیار مناسب است. خاک غنی و آب کافی نیز به کیفیت بالای محصولات این منطقه کمک می‌کند.

مراحل کاشت کلم

کاشت کلم مراحل مختلفی دارد که در ادامه هر کدام را به تفصیل توضیح داده‌ایم.

۱. آماده‌سازی بستر کاشت

کلم در یک مکان آفتابی با خاک خوب زهکشی شده، حاصلخیز و کمی قلیایی بهترین رشد را دارد. اگر در مورد pH خاک خود مطمئن نیستید، باید از کیت آزمایش خاک استفاده کنید تا قبل از کاشت از آن مطلع شوید. سپس اگر خاکتان کمی اسیدی شد، می‌توانید مقداری نرم‌کننده خاک آهک باغی به آن اضافه کنید؛ زیرا این می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌ها در آن کمک کند.

سپس، باید خاک خود را به بافت ریز تبدیل کرده و اطمینان حاصل کنید که قبل از کاشت همه علف‌های هرز از بین رفته‌اند. مهم است که کلم‌های خود را در جایی که در سال‌های گذشته کاشته‌اید یا هر گونه گیاه دیگر کاشت نکنید؛ زیرا این امر می‌تواند منجر به بیماری‌ها، آفات یا کاهش مواد مغذی شود.

۲. کاشت بذر

از آنجایی‌که، کاشت کلم با بذر در ابتدا جای کمی می‌گیرد، می‌توانید کاشت کلم در گلدان یا کاشت کلم در قوطی نوشابه را انجام دهید و سپس، بعد از رشد کافی آن را به خاک باغچه منتقل کنید.

۳. مراقبت از بذر

آبیاری منظم، تهویه خاک و مدیریت رشد است. ابتدا خاک را آماده و بذر را در عمق نیم سانتی‌متری بکارید. سپس با حفظ رطوبت و مدیریت نور، به رشد گیاه کمک کنید.

انواع روش‌های کاشت کلم

کلم‌ها معمولاً از طریق بذر کاشته می‌شوند، اما برخی گونه‌ها را می‌توان با استفاده از قلمه نیز تکثیر کرد. روش بذر مناسب‌ترین و مرسوم‌ترین روش کاشت کلم است.

کاشت بذر

کلم اغلب در داخل خانه و در گلدان یا سینی کاشته می‌شود؛ زیرا می‌تواند فضای کمی را در فصل اولیه رشد اشغال کند در حالی که به آرامی رشد می‌کند. برای کاشت بذر، آنها را به عمق ¾ (2 سانتی متر) در سینی یا گلدان خود بکارید و بعد از حدود پنج هفته به بیرون انتقال داده و کاشت کلم در باغچه را انجام دهید.

از طرف دیگر، می توانید آنها را در فضای باز بکارید و سپس آنها را به موقعیت نهایی خود پیوند دهید. در صورت انجام این کار، باید به عمق نیم اینچ (13 میلی متر) در بستر بذر در ردیف‌هایی به فاصله 15 سانتی متر از هم بکارید. سپس آنها را با فاصله 3 اینچ (7.5 سانتی متر) از هم نازک کنید.

پیوند کلم

زمانی که کلم‌های شما دارای پنج یا شش برگ واقعی هستند، می‌توانید آن‌ها را پیوند داده و پایین‌ترین برگ‌ها را در سطح زمین قرار دهید. قبل از انجام این کار، باید گیاهان خود را مستحکم کنید و به تدریج آنها را به مدت یک تا دو هفته در شرایط بیرونی قرار دهید. یک روز قبل از جابجایی به خوبی آبیاری کنید، پس از نشاء کاری به خوبی آن را در جای خود محکم کرده و با آب فراوان آن را آبیاری کنید. انواع مختلف کلم ممکن است، نیاز به فاصله متفاوتی داشته باشند.

بنابراین قبل از کاشت بستر بذر را بررسی کنید. به طور کلی، شما باید گونه‌های فشرده را با فاصله 30 سانتی‌متر از هم بکارید، در حالی که گونه‌های بزرگتر را تا 45 سانتی متر از هم بکارید. اگر کلم‌های بهاره را می‌کارید، باید آنها را فقط ۱۰ سانتی‌متر در ردیف‌هایی با فاصله ۳۰ سانتی‌متر از هم قرار دهید. سپس در اواخر بهمن تا اواخر اسفند به فاصله سانتی‌متر از هم قرار داده و از آن به عنوان سبزی بهاره استفاده کنید.

کاشت کلم در گلدان و ظرف

بهتر است که کلم‌ها  در زمین رشد کنند، اگرچه در صورت محدود بودن مکان می‌توانند در ظروف نیز به رشد و نمو برسند. برای این کار باید یک نوع فشرده از کلم را انتخاب کرده و آنها را در ظروف عمیق و بزرگ با کمپوست پرورش دهید. یک قانون خوب این است که در یک گلدان ۵۰ سانتی‌متری حدود سه عدد رشد دهید. در غیر این صورت، می‌توانید از روش‌های دیگر که در این مطلب اشاره شد، برای پرورش آن استفاده کنید.

کشت کلم | مقاله آموزش جامع 0 تا 100 گشت کلم + معرفی کودهای موردنیاز کلم برای رشد

کودهای لازم برای کشت کلم

کوددهی به گیاهان کلم برای تامین مواد مغذی لازم برای رشد سالم و عملکرد مطلوب ضروری است اما شرایط آن قبل و بعد از کاشت متفاوت خواهد بود که در ادامه به تفکیک بررسی کرده‌ایم.

قبل از کاشت:

1. آزمایش خاک را برای تعیین کمبود مواد مغذی انجام دهید و برنامه کوددهی خود را بر اساس آن تنظیم کنید.
2. قبل از کاشت، مواد آلی مانند کمپوست یا کود دامی که به خوبی پوسیده شده است را وارد خاک کنید. این امر حاصلخیزی و ساختار خاک را بهبود می بخشد.

در طول فصل رشد:

1. هنگامی که گیاهان حدود 3-4 هفته هستند، کودهای متعادل را بپوشانید. میزان مصرف توصیه شده روی بسته کود یا آزمایش خاک را دنبال کنید.
2. روش دیگر، با پیروی از دستورالعمل‌های ارائه شده توسط سازنده، از کود آلی آهسته رهش استفاده کنید.
3. مراقب باشید بیش از حد کود ندهید؛ زیرا نیتروژن بیش از حد می‌تواند باعث ایجاد شاخ و برگ‌های سرسبز اما کوچک شود.

کودها در فرآیند رشد کلم نقش بسیار مهمی دارند و باید به دقت انتخاب شوند. از این جهت، طبق مضامین زیر آن‌ها را انتخاب و تهیه کنید.

کود نیتروژن

نیتروژن یکی از مهم‌ترین عناصر برای رشد کلم است و باعث افزایش برگ‌ها می‌شود. بهترین زمان استفاده از کود نیتروژن در اوایل فصل رشد است تا برگ‌ها قوی‌تر شوند. کودهای نیتروژنی موادی هستند که نیتروژن ضروری را برای گیاهان فراهم می کنند و باعث رشد سالم می شوند. این ماده مغذی جزء کلیدی اسیدهای آمینه، پروتئین ها و کلروفیل است که آن را برای رشد گیاه حیاتی می‌کند.

علائم کمبود نیتروژن در کلم

1. ایجاد زردی در برگ‌ها و بلااستفاده شدن آن
2. کاهش رشد در طول زمان رشد
3. ضعف در ریشه و ابتلا به بیماری‌های مختلف
4. ایجاد ضعف در خاک

دلایل اهمیت کود نیتروژن

• برای سنتز کلروفیل در برگ‌ها ضروری است.
• بدون تامین نیتروژن رشد کلم متوقف خواهد شد.
• جذب سایر مواد مغذی را بهبود می‌بخشد.
• باعث افزایش بهره‌وری و محصول می‌شود.
• این کود به فعالیت میکروبی در خاک کمک می‌کند که برای چرخه مواد مغذی و حفظ ساختار خاک ضروری است.

بهترین زمان مصرف کود نیتروژن برای کلم

استفاده موثر از کودهای نیتروژن برای به حداکثر رساندن فواید آنها در کشت کلم بسیار مهم است. زمان و تکنیک نقش مهمی در تضمین جذب موثر مواد مغذی توسط کلم دارند. برای جذب بهینه کودها را در مراحل کلیدی رشد بکار ببرید. همچنین، از روش‌هایی مانند پخش یا باند برای افزایش توزیع استفاده کنید.

بهترین کود نیتروژن برای کشت کلم

اگر به دنبال بهترین کود نیتروژن برای تامین نیازهای غذایی کلم هستید، باید به این نکته توجه کنید که کودی را انتخاب کنید که تجزیه ضمانت شده داشته باشد و همچنین به همراه نیتروژن، سایر نیازهای کلم را نیز برآورده کند. بنابراین ما دو کود را به شما معرفی می‌کنیم.

کود سه بیست (20-20-20)

آیش 20 (20-20-20) به عنوان یک کود شیمیایی چندمنظوره شناخته می‌شود که با نسبت متعادل ۲۰ درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم ساخته شده است. این ترکیب سه‌گانه باعث می‌شود که آیش 20 به عنوان بهترین کود برای تأمین نیازهای غذایی گیاهان در مراحل مختلف رشد و توسعه عمل کند. نیتروژن به تقویت رشد برگ‌ها و ساقه‌ها کمک می‌کند، در حالی که فسفر به بهبود ریشه‌زایی و تولید گل‌ها کمک می‌نماید. پتاسیم نیز نقش مهمی در بهبود کیفیت میوه‌ها و افزایش مقاومت گیاهان در برابر عوامل محیطی و استرس‌ها دارد.

استفاده از آیش 20 به ویژه در دوره‌های رشد فعال گیاهان بسیار مؤثر است. کشاورزان و باغداران معمولاً این کود را در زمان‌های مشخصی از سال، مانند فصل رشد بهار و تابستان، به گیاهان ارائه می‌دهند. علاوه بر افزایش باردهی، آیش 20 به بهبود کیفیت محصول نیز کمک می‌کند و باعث می‌شود که میوه‌ها و سبزیجات از نظر طعم و رنگ مطلوب‌تر شوند. این ویژگی‌ها موجب شده تا آیش 20 به یکی از پرکاربردترین کودها در بازار تبدیل شود.

کود آیش بیست به دو صورت مایع و جامد موجود است و می‌توانید با کلیک بر تصاویر آنها اطلاعات بیشتری در مورد آنها دریافت کنید.

کود مایع سه بیست (20-20-20) آیش | بهترین کود سه بیست در ایران | بهترین فرمولاسیون 20-20-20 | بهترین کود جهت تامین نیتروژن، فسفر و پتاسیم برای کلم

کود NPK + TE 40-5-5 یکی از بهترین گزینه‌ها برای کشاورزان و باغداران است که به دنبال یک ترکیب مغذی و کامل برای تقویت رشد گیاهان خود می‌باشند. این کود شامل نسبت بالای نیتروژن، فسفر و پتاسیم به همراه عناصر ریزمغذی (TE) است که به بهبود سلامت و عملکرد گیاهان کمک می‌کند. نیتروژن موجود در این ترکیب باعث افزایش رشد رویشی و سبزینگی بهتر گیاهان می‌شود، به‌خصوص در مراحل ابتدایی رشد، جایی که نیاز به تقویت تنفس گیاهی و تولید برگ‌های جدید اهمیت دارد.

کود 5-5-40 NPK + TE | خرید بهترین کود نیتروژن در ایران

کود فسفر

فسفر برای رشد ریشه‌ها و گل‌دهی اهمیت زیادی دارد. این کود به صورت منظم در طول دوره رشد توصیه می‌شود. فسفر یا “P” یک ماده مغذی اولیه گیاه است که در فرایندهای متابولیکی مسئول انتقال انرژی در سراسر گیاه نقش دارد. استفاده از فسفر در اولین مراحل کشت کلم بسیار مهم است و با ادامه رشد کلم همچنان اهمیت خود را حفظ می‌کند. وجود فسفر در خاک به رشد، سرسبز و ضخیم شدن برگ‌های این گیاه کمک می‌کند؛ زیرا باعث رشد قوی ریشه می‌شود. در کل، فراوانی فسفر به گیاهان اجازه می‌دهد تا رشد موثرتری داشته باشند.

علائم کمبود فسفر در کلم

1. کمبود فسفر باعث کاهش برگ‌ها در کلم می‌شود.
2. زردی و ضعف از جمله علائم این کمبود است.
3. کاهش رشد عرضی کلم‌ها

دلایل اهمیت کود فسفر برای کلم

• تامین انرژی کلم

فسفر نقش مهمی در انتقال انرژی گیاهان دارد. فسفر مسئول منبع انرژی است که زمینه را برای بسیاری از فرآیندهای شیمیایی ضروری برای سلامت گیاه فراهم می‌کند.

• بهینه‌سازی انتقال قند و نشاسته در کلم

مهمترین واکنش شیمیایی برای گیاهان فتوسنتز است. فتوسنتز واکنشی است که از انرژی نور خورشید برای تبدیل دی اکسید کربن و آب در حضور کلروفیل به قندهای ساده و منابع انرژی آینده استفاده می کند. قندها به عنوان بلوک های ساختمانی آینده برای ساختار سلولی و اجزای ذخیره سازی استفاده می‌شوند. فسفر این فرایند را در کلم تقویت می‌کند.

بهترین زمان مصرف کود فسفر برای کلم

بهترین زمان مصرف این کود در هنگام ایجاد کلم جدید و به‌عنوان کود استارتر است. همچنین، در زمان رفع کمبود فسفر لازم برای رشد و نمو ریشه گیاه که با آزمایش خاک مشخص می شود، مناسب خواهد بود.

علاوه‌بر این، در هنگام بذرپاشی یا خاکبرداری مناطق آسیب‌دیده کلم فسفر مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی، بهترین روش برای در دسترس قرار دادن فسفر در خاک برای جذب گیاه، اتخاذ یک روال منظم مراقبت از این گیاه است.

بهترین کود فسفر برای کشت کلم

کود NPK + TE 10-50-10 دارای نسبت عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و عناصر ریز مغزی است است که به ترتیب 10%، 50% و 10% می‌باشد. این کود معمولاً برای بهبود رشد گل‌ها و میوه‌ها استفاده می‌شود، زیرا نسبت بالای فسفر به ریشه‌زایی و شکوفایی گیاه کمک می‌کند. نسبت بالای فسفر در این ترکیب به ویژه برای مراحل اولیه رشد گیاه و بهبود ریشه‌زایی بسیار حیاتی است. گیاهان به فسفر نیاز دارند تا به خوبی رشد کرده و از انرژی نور خورشید به صورت مؤثری استفاده کنند.

نیتروژن موجود در این کود به رشد برگ‌ها و ساقه‌های گیاه کمک می‌کند و پتاسیم نیز برای فرایندهای مختلف متابولیک و تقویت مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و تنش‌های محیطی ضروری است. با این حال، اهمیت اصلی این کود در بالا بودن سطح فسفر آن است که به بهبود تولید گل و میوه در گیاهان کمک می‌کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که NPK + TE 10-50-10 برای گیاهانی که در مراحل زایشی قرار دارند، بسیار موثر باشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این کود، بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

کود NPK 10-50-10 | NPK + TE 10 50 10 | بهترین کود فسفر موجود در بازار ایران برای کشت کلم

کود پتاسیم

پتاسیم باعث تقویت ساختار سلولی و مقاومت گیاه می‌شود. پتاسیم در بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی در کاشت کلم از جمله فعال‌شدن آنزیم، فتوسنتز، تنظیم آب و انتقال مواد مغذی نقش دارد. به عنوان یک کاتالیزور برای متابولیسم گیاه، تضمین جذب و استفاده بهینه مواد مغذی، و همچنین حفظ فشار تورگ برای گسترش سلول و یکپارچگی ساختاری عمل می‌کند.

علائم کمبود پتاسیم در کلم

علائم کمبود پتاسیم شامل:

• توقف رشد کلم
• کلروز (زرد شدن) حاشیه برگ کلم
• نکروز (مرگ) بافت برگ
• کیفیت پایین میوه یا دانه

شناسایی به موقع این علائم به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد تا کمبود پتاسیم را از طریق کوددهی هدفمند و شیوه‌های مدیریتی، به حداقل رساندن تلفات عملکرد و به حداکثر رساندن سلامت محصول، به سرعت برطرف کنند.

دلایل اهمیت پتاسیم برای کلم

1. افزایش انعطاف‌پذیری کلم در برابر تنش‌های زیستی و غیر زیستی
2. افزایش پتانسیل عملکرد کلم‌ها
3. مقاومت در برابر آفات و بیماری
4. تقویت سیستم ریشه‌ای قوی

بهترین زمان مصرف کود پتاسیم برای کلم

بهتر است که در مراحل ابتدایی و پایانی رشد مطابق با اندازه و حجم کلم، بین ۸۰ تا ۱۰۰ گرم کود پتاسیم در آن استفاده شود.

بهتری کودهای پتاسیم برای کشت کلم

بهترین کودها برای تامین پتاسیم مورد نیاز کلم را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد.

• کود سولوپتاس یا سولفات پتاسیم
• کود مایع پتاسیم
• کود جامد 36-12-12

بهترین کود پتاسیم برای کلم کود NPK+TE 12-12-36 است که یکی از ترکیبات متنوع و مؤثر در کشاورزی است. این کود شامل نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) با نسبت 36-12-12 می‌باشد. این کود به‌ویژه برای گیاهانی که نیاز به پتاسیم بیشتری دارند، مانند میوه‌جات و سبزیجات، بسیار مناسب است. پتاسیم نقش کلیدی در فرآیندهای متابولیکی گیاهان ایفا می‌کند و به بهبود کیفیت میوه و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی کمک می‌کند.

نیتروژن موجود در این ترکیب به رشد شاخ و برگ گیاهان کمک می‌کند و باعث افزایش رنگ سبز و شادابی آنها می‌شود. از سوی دیگر، فسفر برای توسعه ریشه‌ها بسیار مهم است و در فرآیند زایشی گیاه نقش اساسی دارد. این ترکیب به گیاهان این امکان را می‌دهد تا به‌طور مؤثرتری از منابع غذایی خاک بهره‌برداری کنند و در نتیجه، رشد و توسعه بهتری داشته باشند

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این کود بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

بهترین کود NPK+TE 12-12-36 | بهترین کود پتاسیم ایرانی

بهترین کود سولوپتاس (solupotasse) در ایران | بهترین کود سولفات پتاسیم | خرید کود و اطلاعات تکمیلی در مورد سولوپتاس

کود پتاسیم آیش | بهترین کود مایع پتاسیم ایران | بهترین کود پتاسیم

کود هیومیک اسید

هیومیک اسید به تقویت سیستم ریشه و جذب بهتر مواد غذایی کمک می‌کند و به خصوص در خاک‌های ضعیف بسیار مؤثر است. اسید هیومیک فعالیتی شبیه به اکسین نشان داده و بنابراین رشد و نمو ریشه را افزایش می‌دهد. این کود تاثیر مثبتی بر خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک دارد. از این رو، اسید هیومیک به طور غیرمستقیم رشد کلم را با کیل کردن مواد مغذی به گیاه بهبود می‌بخشد.

جهت آشنایی بیشتر با خواص هیومیک اسید پیشنهاد میشود مقاله تخصصی نوشته شده در مورد کود هیومیک اسید را مطالعه کنید.(اینجا کلیک کنید)

علائم کمبود هیومیک اسید در کلم

1. رشد ضعیف و کوچک ماندن برگ‌ها: هیومیک اسید به بهبود جذب عناصر غذایی کمک می‌کند، و نبود آن باعث می‌شود که گیاه به اندازه‌ی کافی مواد مغذی نداشته باشد و رشد کند شود.
2. زرد شدن برگ‌های پایین: یکی از علائم کمبود عناصر مغذی (مانند نیتروژن) که در اثر کاهش جذب توسط گیاه ایجاد می‌شود، زرد شدن برگ‌هاست. هیومیک اسید در جذب بهتر نیتروژن نقش دارد، و نبود آن باعث زردی برگ‌ها می‌شود.
3. ریشه‌های ضعیف و کم: هیومیک اسید به توسعه‌ی ریشه‌ها کمک می‌کند و نبود آن ممکن است باعث ضعیف و کم‌تعداد شدن ریشه‌ها شود، که گیاه را در برابر تنش‌های محیطی آسیب‌پذیر می‌کند.
4. کاهش مقاومت در برابر بیماری‌ها: هیومیک اسید سیستم ایمنی گیاه را تقویت می‌کند و در نبود آن، کلم‌ها ممکن است بیشتر در معرض بیماری‌های قارچی و باکتریایی قرار بگیرند.
5. کاهش جذب آب و مواد مغذی: با کاهش جذب آب و عناصر ضروری، گیاه نمی‌تواند به اندازه‌ی کافی رشد کند و ممکن است دچار پژمردگی و ضعف کلی شود.

دلایل اهمیت کود هیومیک اسید برای کلم

از جمله تاثیرات مثبت این کود عبارتند از؛

• باعث افزایش کربن آلی خاک و سایر مواد مغذی موجود در آن می‌شود.
• فعالیت آنزیم خاک و ساختار جامعه میکروبی که از اصلی‌ترین شاخص‌های رشد کلم هستند را بهبود می‌بخشد.
• رشد ریشه را زیاد کرده و آن را تقویت می‌کند.
• باعث جذب نیتروژن می‌شود.
• بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش کیفیت کشت کلم در آن را ممکن می‌کند.
• مواد مغذی را کلات می‌کند که آنها را به راحتی در دسترس گیاه قرار می‌دهد و مواد مغذی را باز می‌کند.
• میکروب‌ها را تحریک می‌کند که برای خاک مفید است و همچنین تبادل مواد مغذی بین گیاه و خاک را بهبود می‌بخشد.
• ظرفیت نگهداری آب در خاک را افزایش می‌دهد.

بهترین زمان و مقدار مصرف کود هیومیک اسید برای کلم

بهترین زمان برای مصرف این کود در ابتدای مراحل رشد و قبل از سرد شدن هوا خواهد بود؛ زیرا دمای زمین در فصل‌هایی چون زمستان پایین بوده و ذرات نیترات پتاسیم محلول در آب باعث کاهش دمای آب می‌شود و اثر افزودن اسید هیومیک کاملاً در کلم مشخص خواهد شد. همچنین، از تلفات و خشک‌شدن کلم جلوگیری می‌کند.

کود هیومیک اسید | بهترین کود humic acid موجود در ایران | کود هیومیک اسید برای انواع گیاهان

کودهای آلی

کودهای آلی مانند کمپوست به غنی‌سازی خاک کمک کرده و ساختار خاک را بهبود می‌بخشند. کودهای آلی ترکیبی از مواد مغذی و لازم برای رشد گیاهان هستند که به صورت ذرات بزرگی دیده می‌شوند که به آرامی تجزیه شده و نیتروژن خود را در مدت زمان طولانی‌تری آزاد می‌کنند. در حالی که گاهی اوقات ممکن است که گیاهان آنقدر که ممکن است، به یکباره نیتروژن دریافت نکنند، به جای آن می‌توان این اطمینان را حاصل کرد که در طی مراحل کاشت کلم حداقل مقداری نیتروژن برای حمایت از رشد آن در یک دوره زمانی طولانی در دسترس خواهد بود و نیتروژن کمتری برای تبخیر یا تبخیر آزاد است.

خرید کودهای آلی به طور کلی،  در دو نوع کود اتفاق می‌افتد. آنهایی که درشت مغذی‌ها را تامین می‌کنند و آنهایی که ریز مغذی‌ها را فراهم می‌کنند. از آنجایی که کودهای آلی از موجودات زنده پیچیده ساخته می‌شوند، حتی کودهای درشت مغذی نیز حاوی برخی ریز مغذی‌ها هستند. بنابراین برای پرورش و کشت کلم یک تیر و دو نشان است.

علائم کمبود کودهای آلی

• ایجاد شاخه و برگ‌های جدید در طیف رنگی سبز کمرنگ تا زرد
• ایجاد میوه‌های کوچک و ظاهر بد در طول رشد
• ریزش برگ‌های کلم قبل از برداشت محصول
• رشد ضعیف و کاهش سرعت آن
• ریشه‌زایی

دلایل اهمیت کودهای آلی برای کلم

1. مواد آلی موجود در کودهای آلی می‌تواند انواع مواد مغذی و منابع انرژی را برای میکروارگانیسم‌های خاک فراهم کند.
2.  باعث افزایش متابولیسم و ​​فعالیت میکروبی و در نتیجه افزایش فعالیت و سرعت رشد میکروارگانیسم‌های خاک شود.
3. می‌تواند ساختار خاک را بهبود بخشد، تهویه خاک و ظرفیت نگهداری آب را افزایش دهد و pH خاک را تنظیم کند.

بهترین زمان و مقدار مصرف کود آلی برای کشت کلم

شما سه راه و روش برای استفاده از این کود در کشت کلم دارید:

• هنگام آماده‌کردن بستر برای کاشت کلم و قبل از حفاری در خاک، کود را روی سطح بستر بپاشید. کود در نهایت به طور تصادفی در خاک گنجانده می‌شود و ریشه‌های گیاه آن را پیدا کرده و از آن استفاده می‌کنند. برای برخی از گیاهان مثل کاهو و کلم این کود برای اطمینان از محصول خوب کافی است. سعی کنید آن را با حجم حدود 2.3 کیلوگرم در هر 10 متر مربع اعمال کنید.
• برخی از گیاهان، به ویژه آنهایی که پیوند می‌شوند و میوه‌های بزرگ مثل کلم تولید می‌کنند، به کود بیشتری نسبت به روش پراکندگی گفته شده، نیاز دارند. در حالی که کود دادن به بستر کاشت همانطور که توضیح داده شد، خوب است، باید قبل از ورود گیاه به هر گودال کاشت مقداری کود اضافه کرده و آن را در خاک پخش کنید تا همه در یک مکان انباشته نوشند. این منبع غلیظ‌تری از مواد مغذی را برای رشد این گیاهان فراهم می‌کند.
• برخی از گیاهان مثل کلم بروکلی، گل کلم، کلم سفید و کلم پیچ نیز از کود پراکنده سود می‌برند اما زمانی که جوان هستند برای استفاده از کود مورد استفاده همانطور که در روش 2 در بالا توضیح داده شد، بسیار کوچک هستند. درعوض، صبر کنید تا این گیاهان تقریباً نیمی از مسیر بلوغ را به دست آورند، سپس دوباره با همان سرعتی که در آماده سازی بستر استفاده کردید، آنها را کوددهی کنید.

کشت کلم | مقاله آموزش جامع 0 تا 100 گشت کلم + معرفی کودهای موردنیاز کلم برای رشد

مراحل رشد کلم

کلم در مراحل مختلفی رشد می‌کند، از جوانه‌زنی بذرها تا رشد برگ‌ها و در نهایت گل‌دهی و محصول‌دهی. هر مرحله نیازمند مراقبت‌های خاصی است که باید به دقت رعایت شوند.

مرحله جوانه زنی

این اولین مرحله رشد در چرخه زندگی کلم است. هنگامی که بذر کلم را بکارید، چه مستقیماً در خاک باغچه شما باشد یا در یک ظرف، متوجه خواهید شد که بذرها در عرض سه تا چهار روز شروع به جوانه‌زدن می‌کنند. رشد در این مرحله تا حد زیادی به شرایط خاصی مانند دما، مواد مغذی در خاک، نور خورشید و آب بستگی دارد.

کلم یک تغذیه کننده بسیار سنگین است، به این معنی که به خاک غنی از مواد مغذی و سایر مواد آلی نیاز دارد. شما باید خاک را با افزودن کمپوست و کودهای آلی آماده کرده و اطمینان حاصل کنید که خاک در تمام مراحل جوانه‌زنی به خوبی زهکشی می‌شود.

مرحله بوته

حدود 10 تا 14 روز پس از شروع مرحله جوانه‌زنی، مرحله گیاهچه شروع می‌شود. این زمانی است که دانه کلم از یک دانه به یک گیاه کوچک تبدیل می‌شود. در این مرحله از چرخه، گیاه (یا نهال) شروع به جوانه‌زدن ساختارهای برگ مانند، ساختارهای ریشه و ساختارهای ساقه مانند می‌کند. در مجموع، تمام این ساختارها چیزی را تشکیل می‌دهند که به عنوان نهال شناخته می‌شود.

نهال کاملاً وابسته به تغذیه از بذر است؛ زیرا برگ‌ها، ریشه‌ها و ساقه‌های جوان هنوز توسعه نیافته و قادر به تولید غذای خود نیستند. پس باید کودهای مناسب بذر را در این مرحله اعمال کنید.

مرحله رویشی

پس از مرحله نهال، ساختارهای جنینی نهال شروع به انبساط و طویل شدن می‌کنند و قادر به انجام وظایف فیزیولوژیکی پیچیده مانند: جذب آب و مواد غذایی از محیط اطراف خود، توزیع این مواد در قسمت‌های مختلف گیاه، فتوسنتز و تعرق می‌شوند.

در این مرحله از چرخه زندگی کلم، برگ‌های بذر به برگ‌های واقعی، ریشه به ریشه‌های واقعی و شاخه‌ها به ساقه‌های مناسب تبدیل می‌شوند. در پایان مرحله، با یک گیاه کامل مواجه خواهید شد.

در این مرحله، گیاه شما ممکن است، در برابر آفات و حشرات حساس شود. اگر به درستی از آنها مراقبت نشود، ممکن است شروع به پیچ‌خوردن کنند. اطمینان حاصل کنید که در این مرحله کود، آفت کش‌ها و آب کافی به خاک اضافه می‌کنید.

مرحله گلدهی

مرحله نهایی چرخه زندگی کلم شامل تولید گل است. هنگامی که تمام ساختارهای گیاه به طور کامل بالغ شدند، گیاه قادر به گلدهی می‌شود. گلهایی که از ساختارهای بالغ رشد می‌کنند، مسئول فرآیند تولید مثل در گیاه هستند که حفظ گونه را تضمین می‌کند.

هنگامی که گل‌ها دانه‌های خود را تولید می‌کنند، گیاهان شروع به مردن می‌کنند که نشان دهنده پایان چرخه زندگی گیاه کلم است.

مرحله میوه‌دهی

پس از مراحل قبل که مرحله گلدهی را تشکیل می‌دهند، برگ‌های گیاه به صورت کله‌های کلم در می‌آیند که آماده برداشت هستند. چرخه کلی باید در سه تا چهار ماه پس از کاشت کامل شود.

کلام پایانی

کشت کلم و پرورش کلم در باغچه خانه و یا مزرعه، تجربه‌ای دلچسب و پرسود است که علاوه بر تامین نیاز خانواده به سبزیجات تازه، باعث ایجاد محصولی پرمغذی و سودآور تبدیل شود. با توجه به تکنیک‌هایی مثل کوددهی که در این مقاله بررسی کردیم، شما می‌توانید باغچه یا زمین زراعی‌تان را با کاشت کلم به یک منبع قابل اطمینان از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز تبدیل کنید.

از انتخاب بذر تا مرحله‌ی برداشت، نکات کاربردی و حرفه‌ای را بیان کردیم تا شما را در مسیر موفقیت یاری کنیم. اگر این نکات را رعایت کنید، به‌زودی شاهد محصولات سالم و باکیفیتی خواهید بود که نه تنها برای مصرف خانگی عالی هستند، بلکه در بازار نیز ارزش بالایی دارند. پس دست‌به‌کار شوید و با کاشت کلم، هم به سلامتی خود کمک کنید و هم از طعم دل‌انگیز این سبزی لذت ببرید.