همه چیز در مورد کشت چغندر

چغندر یک گیاه چندساله و ریشه‌دار است که ارتفاع آن به ۱ تا ۲ متر می‌رسد. چغندر و به خصوص چغندر قند، از گیاهان مهم و استراتژیک در صنعت کشاورزی و صنایع غذایی محسوب می‌شود. این گیاه به دلیل بازدهی بالای تولید قند و شکر، تحمل نسبتا خوب به شرایط آب و هوایی مختلف و کاربری‌های متعدد از جمله در تولید قند، الکل و حتی خوراک دام، یکی از منابع کشاورزی ارزشمند در ایران و جهان است.

همچنین چغندر قند به عنوان یکی از محصولات صادراتی در اقتصاد کشور نیز نقش موثری دارد. کشت چغندر به‌ویژه در مناطقی که امکان تامین آب کافی وجود دارد، به‌دلیل بهره‌وری بالا و قابلیت جایگزینی با کشت‌های پرآب‌تر مانند برنج و پنبه، اهمیت بالایی یافته است. در این مقاله، به بررسی کلیه مراحل، شرایط، و نکات کلیدی کشت چغندر از مرحله آماده‌سازی زمین تا برداشت خواهیم پرداخت و روش‌های افزایش تولید و بهره‌وری را نیز مورد بحث قرار خواهیم داد.

انواع چغندر

چغندر از جمله گیاهانی با قدمت زیاد در کشاورزی است و دارای انواع مختلفی است که بسته به کاربرد، شامل چغندر قند، چغندر علوفه‌ای و چغندر لبویی می‌شود.

چغندر قند بیشترین کاربرد را در صنایع قندی دارد و عمده تولید قند و شکر در ایران و بسیاری از کشورها از این نوع چغندر است. چغندر علوفه‌ای به‌عنوان خوراک دام استفاده می‌شود و چغندر لبویی نیز به دلیل طعم خاص و رنگ قرمز جذابش، در صنایع غذایی کاربرد دارد و عموما به شکل پخته و برای تزیین انواع سالاد و غذاهای مختلف استفاده می‌شود.

ویژگی‌های گیاه‌شناسی چغندر قند

• ریشه چغندر قند بع عمق ۶ تا ۷۰ سانتی متر در خاک رشد می‌کند و شکل ظاهری آن به صورت قلبی یا استوانه‌ای است. عرض این گیاه بین ۵ تا ۸ سانتی متر متغیر است.
• درون ریشه چغندر، ساقه مرکزی با قلبی وجود دارد که طول آن بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر و عرض آن حدود ۲ تا ۴ سانتی متر است و به آن هسته می‌گویند که سطحی صاف و بدون شاخه دارد.
• ساقه چغندر قند سفت و با توان نگهداری بالا است. به طوری که روی آن بین ۱۸ تا ۲۴ برگ قرار می‌گیرد.
• برگ‌های چغندر قند بزرگ و به شکل مستطیل هستند. عرض آن‌ها حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر و طول آن‌ها حدود ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر می‌باشد.
• گل چغندر قند دارای اندازه‌ای کوچک و رنگ نارنجی یا سفید است.

شرایط مناسب برای کشت چغندر

بذر چغندر مانند سایر گیاهان، برای جوانه‌زنی و رشد مطلوب به شرایط محیطی خاصی نیاز دارد که از اهمیت ویژه‌ای برقرار است و به صورت مستقیم روی رشد و عملکرد گیاه تاثیر می‌کذارد. در صورت رعایت و برقراری این شرایط، رشد گیاه به خوبی انجام می‌شود و در صورت عدم برقراری این شرایط، رشد گیاه تحت تاثیر قرار گرفته و عملکرد آن کاهش می‌یابد. بنابراین شناخت و فراهم نمودن شرایط لازم برای کشت چغندر بسیار مهم و حیاتی است. در ادامه به بررسی مهم‌ترین شرایط محیطی برای کشت چغندر می‌پردازیم.

شرایط آب و هوایی

چغندر نسبت به گرما و سرما مقاوم است. کشت چغندر در مناطقی که از آب و هوای معتدل تا سرد برخوردارند، بسیار موفقیت‌آمیز است. مناسب‌ترین شرایط برای رشد چغندر، تابستان معتدل ‌و پاییز آفتابی با شب‌های سرد است.

دمای مناسب

دمای مناسب برای رشد و نمو آن بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتی گراد است. دمای مناسب برای جوانه‌زنی بذرها نیز بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی گراد می‌باشد. دمای پایین و وقوع سرما، رشد اندام‌های زیرزمینی را متوقف می‌کند. از طرف دیگر عمر برگ‌ها در هوای گرم کاهش یافته و موجب ریزش آن‌ها می‌شود. بنابراین توجه به دمای منطقه در زمان کشت چغندر از اهمیت بالایی برخوردار است.

نور کافی

چغندر گیاهی روز بلند است و به نور کافی برای رشد نیاز دارد. زیرا فتوسنتز در این شرایط بهینه‌تر انجام می‌شود و در نتیجه میزان قند موجود در ریشه‌ها افزایش می‌یابد. بنابراین کاشت چغندر باید در مکانی انجام شود که در طول روز، نور کافی در اختیار گیاه قرار بگیرد.

جنس خاک

خاک مناسب برای کشت چغندر باید دارای بافت سبک تا متوسط باشد تا آب و هوا به خوبی در خاک نفوذ کرده و ریشه‌ها بتوانند به اندازه کافی رشد کنند. خاک‌های رسی و خاک‌های سنگین که زهکشی ضعیفی دارند، برای کشت چغندر مناسب نیستند.

PH خاک

بهترین PH برای رشد چغندر بین ۶ تا ۸.۵ است تا گیاه بتواند رشد بهینه و عملکرد مطلوبی داشته باشد. خاک‌هایی با اسیدیته بسیار بالا یا پایین باعث کاهش جذب مواد مغذی توسط گیاه می‌شوند.

کوددهی صحیح

چغندر به مقدار کافی مواد معدنی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارد تا انرژی لازم برای انجام فعالیت‌های فیزیولوژیکی آن فراهم شده و بتواند دوره رشد مناسبی را سپری کند. البته لازم است قبل از کاشت، آزمون خاک انجام شود تا نیازهای دقیق خاک مشخص گردد.

رطوبت لازم

گیاه چغندر نسبت به خشکی مقاوم است. اما برای داشتن محصول با کیفیت، باید در مراحل مختلف رشد آبیاری آن به صورت منظم انجام شود. به خصوص در زمان جوانه‌زنی و دوره‌های رشد سریع ریشه، آبیاری منظم نقش بسیار مهمی در رشد بهینه و تولید قند در چغندر ایفا می‌کند. در روش آبیاری قطره‌ای، مصرف آب بهینه‌تر است و هدررفت آب به حداقل می‌رسد که در شرایط کم آبی توصیه می‌شود.

زمان مناسب برای کاشت چغندر

زمان مناسب برای کاشت چغندر به شرایط آب و هوایی و اقلیمی منطقه بستگی دارد، اما به‌طور کلی باید در زمانی انجام شود که خطر یخبندان کاهش یافته و دمای خاک برای رشد و جوانه‌زنی بذرها مساعد باشد.

چغندر کاشت بهاره

کاشت بهاره چغندر در مناطق سردسیری، پس از سپری شدن آخرین یخبندان زمستانی در اواسط اسفند تا اوایل اردیبهشت انجام می‌شود که میانگین دمای خاک در این زمان بین ۳ تا ۵ درجه سانتی گراد است و شرایط بهینه برای کاشت و رشد گیاه وجود دارد. به طوری عملکرد ریشه و تولید قند افزایش می‌یابد. زمان برداشت چغندر بهاره، در آبان ماه است.

چغندر کاشت پاییزه

در مناطق گرمسیری جهت افزایش عملکرد ریشه، کاشت چغندر در فصل پاییز و از اواخر شهریور تا اواخر مهر انجام می‌شود. البته تاخیر در کاشت چغندر پاییزه سبب کاهش میزان ساقه‌روی می‌شود. به همین دلیل بهتر است برای کاشت چغندر در فصل پاییز، از ارقام مقاوم به ساقه‌روی استفاده کنید. زمان برداشت چغندر پاییزه از اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد ادامه دارد.

مناطق مناسب کشت چغندر در ایران

کشت چغندر در ایران به دلیل تامین بخش قابل توجهی از نیاز کشور به قند و شکر و همچنین کمک به اقتصاد کشاورزی، اهمیت بسیاری دارد. به دلیل تنوع آب و هوایی و اقلیمی در ایران، مناطق مختلفی برای کشت چغندر بهاره و پاییزه مناسب هستند که هر یک دلایل ویژه‌ای برای اهمیت کشت در آن مناطق دارند. در ادامه به معرفی و بررسی مناطق مناسب برای کشت چغندر در ایران می‌پردازیم.

مناطق مناسب برای کشت چغندر بهاره

کشت چغندر بهاره در مناطقی که زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک و معتدل دارند، انجام می‌شود. این نوع کشت در استان‌های زیر رایج است.

• استان خراسان رضوی: در شهرستان‌هایی مانند مشهد، نیشابور و قوچان که دارای آب و هوای معتدل در بهار و تابستان و همچنین زمین‌های حاصلخیز هستند، این مناطق را به قطب کشت چغندر تبدیل کرده است.
• استان‌های آذربایجان شرقی و غربی: در این استان‌ها، مناطق اطراف تبریز، ارومیه و مراغه به دلیل داشتن منابع آبی مناسب و تابستان‌های خنک، شرایط ایده‌آلی برای کشت چغندر بهاره دارند.
• استان همدان: همدان، رزن و کبودرآهنگ به دلیل آب و هوای سردسیر و خاک مناسب برای کشت بهاره چغندر بسیار مناسب هستند.
• زنجان و قزوین: این مناطق به دلیل شرایط آب و هوایی مطلوب و خاک‌های حاصلخیز، به تولید چغندر بهاره شهرت دارند.

مناطق مناسب برای کشت چغندر پاییزه

کشت پاییزه در مناطق گرمسیری که زمستان‌های ملایمی دارند، انجام می‌شود. این نوع کشت به کشاورزان کمک می‌کند تا از بارندگی و منابع آبی پاییز و زمستان استفاده کرده و از تابستان‌های گرم دوری کنند. این موضوع در مدیریت بهینه منابع آبی اهمیت بسیار دارد. به خصوص در استان‌هایی که با کمبود آب روبرو هستند. مناطق مناسب برای کشت پاییزه چغندر در ایران به شرح زیر است.

• استان فارس: شهرهای شیراز، مرودشت و اطراف آن به دلیل داشتن زمستان‌های معتدل، مناسب کشت پاییزه چغندر هستند.
• استان خوزستان: شهرهای دزفول و شوشتر به دلیل دمای معتدل در پاییز و زمستان و دسترسی مناسب به آب، مناطق مهمی برای کشت پاییزه چغندر در ایران هستند.
• استان کرمان: مناطق جیرفت و کهنوج، به دلیل وجود زمستان‌های ملایم و آب کافی، برای کشت چغندر پاییزه ایده‌آل‌ هستند.
• استان گلستان: مناطقی با زمستان‌های معتدل در استان گلستان، مانند گرگان برای کشت پاییزه چغندر در کشور مناسب هستند.

مراحل کاشت چغندر

کاشت چغندر شامل مراحل مختلفی است که انجام درست هر کدام از این مراحل، تاثیر مستقیمی روی رشد چغندرها داشته و به افزایش کیفیت و بهره‌وری محصول کمک می‌کند. در واقع مهم‌ترین قسمت برای داشتن چغندرهای با کیفیت، انجام درست و اصولی فرآیند کاشت آن است. اگر کاشت چغندر به درستی انجام نشود، جوانه‌زنی و رشد گیاه با مشکل مواجه شده و عملکرد آن به شدت کاهش می‌یابد. بنابراین داشتن اطلاعات کافی برای کاشت صحیح چغندر، برای بهره‌برداری بهینه محصول ضروری است. در ادامه به تشریح مراحل اصلی کاشت چغندر، از آماده‌سازی زمین تا برداشت، می‌پردازیم.

شخم زدن زمین

حدود ۲ تا ۳ هفته قبل از کاشت چغندر، زمین را به عمق ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر شخم می‌زنند تا خاک تهویه شود و بافت مناسب برای رشد ریشه چغندر فراهم شود و آب و هوا به راحتی در لایه‌های زیرین خاک نفوذ کند.

کوددهی اولیه

استفاده از کودهای حیوانی یا آلی قبل از کاشت بذر، به غنی‌سازی خاک کمک می‌کند. به خصوص در خاک‌هایی که کمبود مواد آلی دارند، کود دهی اولیه از اهمیت بالایی برخوردار است تا خاک مواد مغذی لازم برای رشد گیاه را داشته باشد.

تسطیح زمین

در صورت وجود سنگ و کلوخ در بستر کشت چغندر، باید با استفاده از ابزار مناسب کشاورزی مانند دیسک آن‌ها را کاملا خرد کرده و سپس با استفاده از ماله سطح خاک را صاف نمود. زیرا وجود سنگ در خاک، باعث تولید ریشه‌های ناقص و بدشکل می‌شود. همچنین تسطیح زمین به توزیع یکنواخت آب در مراحل بعدی آبیاری کمک می‌کند. سطح زمین باید صاف و هموار باشد تا از تجمع آب جلوگیری شود.

اصلاح خاک

چغندر برای رشد به خاک با PH بین ۶ تا ۷ نیاز دارد. بنابراین قبل از کاشت، PH خاک بررسی می‌شود و در صورت نیاز، مواد اصلاحی مانند آهک برای کاهش اسیدیته یا گوگرد برای کاهش قلیائیت به خاک افزوده می‌شود.

انتخاب بذر مناسب و ضدعفونی آن

انتخاب بذر از دیگر مراحل مهم در کشت چغندر است. استفاده از بذرهای اصلاح‌شده و مقاوم به آفات و بیماری‌ها می‌تواند عملکرد محصول را افزایش دهد. همچنین ضدعفونی بذرها با مواد ضد قارچی و ضد باکتریایی نیز به جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف کمک می‌کند.

خیساندن بذر چغندر

حدود یک ساعت قبل از کاشت بذر، آن را در آب ولرم خیس می‌دهند. سپس بذرها را آبکش کرده با پارچه حوله‌ای به آرامی خشک می‌کنند. این کار به تسریع عمل جوانه‌زنی گیاه کمک می‌کند.

کاشت بذر چغندر

پس از آماده‌سازی بستری کشت، بذرهای چغندر را در ردیف‌های خطی و موازی با فاصله ۴۵ تا ۵۰ سانتی متر از یکدیگر در عمق ۱.۵ تا ۲ سانتی متری خاک قرار می‌دهند. فاصله بین بوته‌های بذر از یکدیگر نیز حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر است. سپس روی بذرها را با لایه نازکی از خاک می‌پوشانند تا بذرها حرکت نکنند.

آبیاری زمین

اولین آبیاری زمین، بلافاصله پس از کاشت بذر و به صورت سنگین انجام می‌شود تا تمام لایه‌های زیرین خاک مرطوب شوند. آبیاری‌های بعدی نیز به صورت مرتب انجام می‌شود تا خاک پیوسته مرطوب بماند و به خوبی در دسترس ریشه‌ها قرار گیرد. آخرین آبیاری حدود ۴ تا ۶ هفته قبل از برداشت محصول انجام می‌شود.

مبارزه با علف‌های هرز

علف‌های هرز در مزارع چغندر، رقیب جدی برای منابع غذایی و آب هستند. بنابراین حذف علف‌های هرز به بهبود رشد چغندر کمک می‌کند. برای از بین بردن علف‌های هرز می‌توان از روش‌های مختلفی مثل علف‌ کش‌های شیمیایی و وجین دستی استفاده کرد.

تغذیه و کوددهی

چغندر برای رشد و تامین انرژی به مقدار کافی مواد معدنی نظیر نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارد. به خصوص اینکه باید میزان کافی قند در غده‌ها تجمع یابد و این مستلزم انرژی و دریافت مواد مغذی مورد نیاز است. بنابراین کوددهی مناسب و به اندازه چغندر در مراحل مختلف رشد و با توجه به نیاز خاک و گیاه از اهمیت بالایی برخوردار است.

مبارزه با آفات و بیماری‌ها

چغندر ممکن است به آفات و بیماری‌های مختلفی مانند کرم برگ‌خوار، مگس چغندر، سفیدک پودری و زنگ چغندر مبتلا شود. بنابراین باید در مراحل مختلف رشد گیاه به خصوص در زمان نزدیک برداشت، بررسی نمود و در صورت وجود آفات و بیماری‌ها به کنترل و مبارزه با آن‌ها پرداخت. برای مقابله با این مشکلات می‌توان از آفت کش‌ها و برخی حشرات مفید استفاده کرد.

زمان برداشت

برداشت چغندر زمانی انجام می‌شود که گیاه به حداکثر میزان قند خود رسیده باشد که بسته به شرایط کشت، معمولا بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ روز پس از کاشت است. برداشت چغندر نیز به دو روش دستی و ماشینی انجام می‌شود.

کودهای مناسب برای کشت چغندر

چغندر برای رشد بهینه در مراحل مختلف و انجام عمل فتوسنتز و سایر فعالیت‌های فیزیولوژیکی خود، به مواد مغذی نیاز دارد. این مواد مغذی از طریق کودهای مناسب در طی دوران رشد در اختیار گیاه قرار می‌گیرد. در واقع کوددهی مناسب برای چغندر قند یکی از عوامل مهم در افزایش کیفیت و عملکرد محصول است. چغندر برای رشد مناسب و تولید قند بالا به مقادیر کافی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و همچنین برخی عناصر ریزمغذی نیاز دارد. رعایت برنامه کوددهی مناسب و استفاده از کودهای با کیفیت به صورت متعادل و در زمان درست، برای دستیابی به محصولی با عملکرد و کیفیت بالا ضروری است. در ادامه، کودهای اصلی و مناسب برای هر مرحله از رشد چغندر توضیح داده شده است.

کود دامی پوسیده برای کشت چغندر

کود دامی پوسیده یکی از کودهای طبیعی و ارگانیک مهم برای کشت چغندر است که در بهبود ساختار خاک و تامین مواد مغذی و افزایش بهره‌وری محصول تاثیر فراوانی دارد. با رعایت زمان و مقدار مناسب استفاده از این کود، می‌توان به رشد بهتر، کیفیت بالاتر محصول دست یافت. در ادامه به اهمیت این کود، علائم کمبود، مقدار و زمان مصرف آن می‌پردازیم.

علائم کمبود مواد آلی در کشت چغندر

• رشد ضعیف و کاهش سرعت رشد گیاه
• کاهش کیفیت ریشه‌ها و کوچک و سفت شدن آن‌ها
• زردی و رنگ‌پریدگی برگ‌ها
• افزایش حساسیت گیاه به بیماری‌ها

دلایل اهمیت کود دامی پوسیده برای کشت چغندر

• بهبود خصوصیات فیزیکی خاک
• افزایش ظرفیت نگهداری آب و تهویه خاک
• افزایش فعالیت میکروبی خاک
• کمک به تجزیه مواد مغذی و فراهم‌سازی آن‌ها برای جذب بهتر ریشه‌ها
• تامین مواد مغذی لازم برای گیاه

مقدار مصرف کود دامی پوسیده برای چغندر

مقدار مصرف کود دامی بسته به نوع خاک و وضعیت مواد آلی آن، متفاوت است. به‌طور کلی، ۲۰ تا ۳۰ تن کود دامی پوسیده در هر هکتار برای کشت چغندر پیشنهاد می‌شود.

زمان مصرف کود دامی پوسیده برای چغندر

بهترین زمان برای استفاده از کود دامی پوسیده، قبل از کاشت بذر چغندر و هنگام آماده‌سازی زمین است. این زمان باعث می‌شود که کود به طور کامل در خاک مخلوط شود و عناصر مغذی به راحتی برای ریشه‌های جوان فراهم شوند.

کود نیتروژن برای کشت چغندر

کود نیتروژن برای کشت چغندر اهمیت بسیاری دارد. زیرا نیتروژن یکی از عناصر اساسی برای رشد گیاهان است و به افزایش تولید برگ‌ها و توسعه ریشه‌ها کمک می‌کند. تنظیم و نظارت دقیق بر مصرف نیتروژن در مراحل مختلف رشد، از ایجاد علائم کمبود این عنصر در گیاه جلوگیری می‌کند و در نهایت به افزایش رشد و تولید محصولی با کیفیت و سوددهی بالا منجر می‌شود. در ادامه به دلایل اهمیت کود نیتروژن، علائم کمبود آن، مقدار و زمان مصرف نیتروژن برای کشت چغندر می‌پردازیم.

علائم کمبود نیتروژن در کشت چغندر

• رنگ‌پریدگی و زردی برگ‌های پایینی
• کاهش رشد گیاه و تولید برگ‌های کمتر
• کاهش حجم، وزن و کیفیت ریشه‌ها
• ایجاد رنگ بنفش در ریشه‌ها به دلیل تجمع آنتوسیانین‌ها

دلایل اهمیت کود نیتروژن در کشت چغندر

• رشد سریع برگ‌ها و تقویت فرایند فتوسنتز
• افزایش حجم و کیفیت ریشه نیتروژن
• کمک به بزرگ‌تر و پرآب‌تر شدن چغندرها
• افزایش میزان قند چغندر
• بهبود رنگ سبز و طراوت برگ‌ها
• مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و تنش‌های محیطی

زمان مصرف کود نیتروژن در کشت چغندر

برای جذب بهتر نیتروژن، معمولا آن را به صورت تقسیم‌شده و در چندین نوبت به خاک اضافه می‌کنند. اما به طور کلی بهترین زمان مصرف کود نیتروژن در کشت چغندر، در مرحله رشد رویشی آن است که به تولید برگ‌های بیشتر و افزایش سطح فتوسنتز در گیاه کمک می‌کند.

مقدار مصرف کود نیتروژن برای کشت چغندر

بهتر است کود نیتروژن در چند مرحله و به صورت تقسیم بندی شده به گیاه اضافه شود.

بخشی از کود نیتروژن قبل از کاشت و به منظور بهبود شرایط خاک و افزایش سرعت جوانه‌زنی گیاه، به خاک اضافه می‌شود.

بخشی از کود نیتروژن در مرحله رشد رویشی به خصوص ۲ تا ۳ هفته پس از جوانه‌زنی به منظور افزایش رشد برگ‌ها، به خاک اضافه می‌شود.

مقدار مناسب استفاده از کود نیتروژن بسته به نوع کوددهی و نوع کودی که استفاده می‌کنید متفاوت است.

اگر از کود مایع استفاده کنید، مقدار 2 الی 3 لیتر از کود مایع را در هر 600 الی 1000 لیتر آب حل کنید و به صورت برگ‌پاشی بر روی گیاه پاشش کنید.

اما چنانچه از کود جامد استفاده می‌کنید، در صورت استفاده از روش کودآبیاری، مقدار 10 الی 20 کیلوگرم کود جامد را برای هر هکتار زمین زراعی استفاده کنید. اما چنانچه از روش محلول پاشی استفاده می‌کنید، مقدار 3 تا 5 کیلو از کود جامد را در هر 1000 لیتر آب حل کرده و به گیاه برسانید.

بهترین کود برای تامین نیتروژن موردنیاز چغندر

اگر به دنبال بهترین کود نیتروژن برای تامین نیازهای غذایی چغندر هستید، باید به این نکته توجه کنید که کودی را انتخاب کنید که تجزیه ضمانت شده داشته باشد و همچنین به همراه نیتروژن، سایر نیازهای چغندر را نیز برآورده کند. بنابراین ما دو کود را به شما معرفی می‌کنیم.

کود سه بیست (20-20-20)

آیش 20 (20-20-20) به عنوان یک کود شیمیایی چندمنظوره شناخته می‌شود که با نسبت متعادل ۲۰ درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم ساخته شده است. این ترکیب سه‌گانه باعث می‌شود که آیش 20 به عنوان بهترین کود برای تأمین نیازهای غذایی گیاهان در مراحل مختلف رشد و توسعه عمل کند. نیتروژن به تقویت رشد برگ‌ها و ساقه‌ها کمک می‌کند، در حالی که فسفر به بهبود ریشه‌زایی و تولید گل‌ها کمک می‌نماید. پتاسیم نیز نقش مهمی در بهبود کیفیت میوه‌ها و افزایش مقاومت گیاهان در برابر عوامل محیطی و استرس‌ها دارد.

استفاده از آیش 20 به ویژه در دوره‌های رشد فعال گیاهان بسیار مؤثر است. کشاورزان و باغداران معمولاً این کود را در زمان‌های مشخصی از سال، مانند فصل رشد بهار و تابستان، به گیاهان ارائه می‌دهند. علاوه بر افزایش باردهی، آیش 20 به بهبود کیفیت محصول نیز کمک می‌کند و باعث می‌شود که میوه‌ها و سبزیجات از نظر طعم و رنگ مطلوب‌تر شوند. این ویژگی‌ها موجب شده تا آیش 20 به یکی از پرکاربردترین کودها در بازار تبدیل شود.

کود آیش بیست به دو صورت مایع و جامد موجود است و می‌توانید با کلیک بر تصاویر آنها اطلاعات بیشتری در مورد آنها دریافت کنید.

کود NPK + TE 40-5-5 یکی از بهترین گزینه‌ها برای کشاورزان و باغداران است که به دنبال یک ترکیب مغذی و کامل برای تقویت رشد گیاهان خود می‌باشند. این کود شامل نسبت بالای نیتروژن، فسفر و پتاسیم به همراه عناصر ریزمغذی (TE) است که به بهبود سلامت و عملکرد گیاهان کمک می‌کند. نیتروژن موجود در این ترکیب باعث افزایش رشد رویشی و سبزینگی بهتر گیاهان می‌شود، به‌خصوص در مراحل ابتدایی رشد، جایی که نیاز به تقویت تنفس گیاهی و تولید برگ‌های جدید اهمیت دارد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این کود بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

کود فسفر برای کشت چغندر

کود فسفر یکی از عناصر حیاتی برای کشت چغندر است که استفاده متعادل از آن به توسعه ریشه، استحکام گیاه و افزایش قند موجود در ریشه‌ها کمک می‌کند. اما باید در زمان درست در اختیار گیاه قرار گیرد. در واقع رعایت زمان و مقدار دقیق مصرف فسفر به افزایش عملکرد و کیفیت محصول چغندر کمک می‌کند. در ادامه به اهمیت، علائم کمبود، مقدار و زمان مناسب مصرف کود فسفر برای چغندر می‌پردازیم.

علائم کمبود فسفر در چغندر

• تغییر رنگ برگ‌ها بنفش یا قرمز تیره
• رشد ضعیف و کوتاه ریشه‌ها
• کاهش تولید قند در ریشه‌ها
• کاهش رشد گیاه و ایجاد برگ و ساقه کوچکتر

دلایل اهمیت کود فسفر در کشت چغندر

• توسعه و رشد بهتر و قوی‌تر ریشه‌ها
• کمک به جذب بیشتر آب و عناصر غذایی توسط گیاه
• افزایش تولید قند و انتقال انرژی در گیاه
• تقویت گیاه و افزایش مقاومت آن در برابر تنش‌های محیطی و آفات
• افزایش عملکرد و تولید محصول با کیفیت‌تر

زمان مصرف کود فسفر در کشت چغندر

بهترین زمان مصرف کود فسفر در کشت چغندر، در مرحله جوانه‌زنی بذر و به منظور تولید ریشه‌های وسیع و گسترده است که در نهایت موجب تولید محصول با کیفیت می‌شود.

مقدار مصرف کود فسفر برای کشت چغندر

تعیین مقدار مناسب استفاده از کود فسفر برای هویج بستگی به نوع آبیاری شما دارد. اگر از روش کودآبیاری استفاده می‌کنید از 8 الی 12 کیلوگرم کود فسفر برای هر هکتار زمین زراعی استفاده نمایید. اما اگر از روش محلول پاشی استفاده می‌کنید از 2 الی 4 کیلوگرم کود در هر 1000 لیتر آب استفاده کنید.

در خاک‌های فقیر یا خاک‌هایی با pH بالا که جذب فسفر محدود است، حتما از هیومیک اسید استفاده کنید. در مورد فواید هیومیک اسید برای خاک حتما مقاله «هیومیک اسید | humic acid» را مطالعه کنید

بهترین کود فسفر برای چغندر

کود NPK + TE 10-50-10 دارای نسبت عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و عناصر ریز مغزی است است که به ترتیب 10%، 50% و 10% می‌باشد. این کود معمولاً برای بهبود رشد گل‌ها و میوه‌ها استفاده می‌شود، زیرا نسبت بالای فسفر به ریشه‌زایی و شکوفایی گیاه کمک می‌کند. نسبت بالای فسفر در این ترکیب به ویژه برای مراحل اولیه رشد گیاه و بهبود ریشه‌زایی بسیار حیاتی است. گیاهان به فسفر نیاز دارند تا به خوبی رشد کرده و از انرژی نور خورشید به صورت مؤثری استفاده کنند.

نیتروژن موجود در این کود به رشد برگ‌ها و ساقه‌های گیاه کمک می‌کند و پتاسیم نیز برای فرایندهای مختلف متابولیک و تقویت مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و تنش‌های محیطی ضروری است. با این حال، اهمیت اصلی این کود در بالا بودن سطح فسفر آن است که به بهبود تولید گل و میوه در گیاهان کمک می‌کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که NPK + TE 10-50-10 برای گیاهانی که در مراحل زایشی قرار دارند، بسیار موثر باشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این کود، بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

کود پتاسیم برای کشت چغندر

پتاسیم از عناصر اساسی در کشت چغندر قند است که به افزایش مقاومت گیاه، بهبود کیفیت محصول و افزایش قند در ریشه‌ها کمک می‌کند. بنابراین استفاده از کودهای حاوی پتاسیم در مراحل مختلف رشد چغندر و متناسب با نیاز گیاه، ضروری است. اما مقدار و زمان درست مصرف این کود از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه به اهمیت پتاسیم، علائم کمبود، مقدار و زمان مناسب مصرف کود پتاسیم برای چغندر می‌پردازیم.

علائم کمبود پتاسیم در چغندر

• سوختن حاشیه برگ‌ها و زردی لبه آن‌ها
• ضعف رشد و اندازه کوچک‌تر برگ‌ها
• افزایش آسیب پذیری گیاه در برابر بیماری‌ها، آفات و شرایط نامساعد محیطی
• کاهش تولید قند در ریشه‌ها و افت کیفیت محصول

دلایل اهمیت کود پتاسیم در کشت چغندر

• کمک به تولید و انتقال قند در گیاه
• افزایش غلظت قند در ریشه‌ها و بهبود کیفیت محصول نهایی
• مقاومت در برابر شرایط نامساعد محیطی
• بهبود جذب آب و عناصر غذایی
• افزایش مقاومت به بیماری‌ها

مقدار مصرف کود پتاسیم برای کشت چغندر

قبل از هرچیز، آزمایش خاک می‌تواند به تعیین مقدار دقیق پتاسیم مورد نیاز کمک کند. زیرا این مقدار ممکن است در خاک‌های فقیر یا غنی از پتاسیم متفاوت باشد.

اما به طور کل و معمول، تعیین مقدار مناسب مصرف کود پتاسیم برای هویج بستگی به نوع آبیاری شما و همچنین نوع کودی که استفاده می‌کنید متفاوت است.

چنانچه از کود پتاسیم مایع استفاده می‌کنید، 2 الی 3 لیتر از کود مایع پتاسیم را در 600 الی 1000 لیتر آب حل کرده و به صورت برگپاشی به آب اضافه کنید.

در صورتی که از کود سولوپتاس (سولفات پتاسیم) استفاده می‌کنید:

• برای روش آبیاری قطره‌ای از 5 الی 12 کیلوگرم برای هر هکتار استفاده کنید.
• برای روش کودآبیاری از 7 الی 15 کیلوگرم برای هر هکتار زمین استفاده کنید.
• برای روش محلول پاشی از 2 الی 4 کیلوگرم کود برای هر 1000 لیتر آب استفاده نمایید.

همچنین چنانچه از کود پتاسیم جامد 36-12-12 استفاده می‌کنید:

• برای روش کودآبیاری از 7 الی 12 کیلوگرم کود برای هرهکتار زمین استفاده کنید.
• برای روش محلول پاشی از 2 الی 4 کیلوگرم کود برای هر 1000 لیتر آب استفاده نمایید.

بهترین کود پتاسیم برای کشت چغندر

بهترین کودها برای تامین پتاسیم مورد نیاز چغندر را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد.

• کود سولوپتاس یا سولفات پتاسیم
• کود مایع پتاسیم
• کود جامد 36-12-12

بهترین کود پتاسیم برای چغندر کود NPK+TE 12-12-36 است که یکی از ترکیبات متنوع و مؤثر در کشاورزی است. این کود شامل نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) با نسبت 36-12-12 می‌باشد. این کود به‌ویژه برای گیاهانی که نیاز به پتاسیم بیشتری دارند، مانند میوه‌جات و سبزیجات، بسیار مناسب است. پتاسیم نقش کلیدی در فرآیندهای متابولیکی گیاهان ایفا می‌کند و به بهبود کیفیت میوه و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی کمک می‌کند.

نیتروژن موجود در این ترکیب به رشد شاخ و برگ گیاهان کمک می‌کند و باعث افزایش رنگ سبز و شادابی آنها می‌شود. از سوی دیگر، فسفر برای توسعه ریشه‌ها بسیار مهم است و در فرآیند زایشی گیاه نقش اساسی دارد. این ترکیب به گیاهان این امکان را می‌دهد تا به‌طور مؤثرتری از منابع غذایی خاک بهره‌برداری کنند و در نتیجه، رشد و توسعه بهتری داشته باشند

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این کود بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

زمان مصرف کود پتاسیم در کشت چغندر

بهترین زمان مصرف کود پتاسیم در کشت چغندر، در مرحله تشکیل و بلوغ غده‌ها است که موجب افزایش تولید قند و انتقال راحت‌تر آن به غده‌ها و پر شدن آن‌ها است که موجب افزایش کیفیت و عملکرد محصول نهایی می‌شود.

کود هیومیک اسید برای کشت چغندر

کود هیومیک اسید به عنوان یک کود آلی و اصلاح‌کننده خاک، نقش مهمی در بهبود ساختار خاک و افزایش جذب مواد مغذی در گیاه چغندر دارد. این کود به‌خصوص در خاک‌های فقیر و سنگین، اثرات بسیار مثبتی دارد و به رشد بهتر چغندر و افزایش کیفیت محصول کمک می‌کند. در ادامه اهمیت، علائم کمبود، مقدار و زمان مناسب مصرف کود هیومیک اسید برای چغندر را بررسی می‌کنیم.

دلایل اهمیت کود هیومیک اسید در کشت چغندر

• تهویه و بهبود ساختار خاک
• افزایش جذب عناصر غذایی ضروری مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم
• توسعه و تقویت سیستم ریشه‌ای
• افزایش مقاومت گیاه به تنش‌ها
• بهبود تولید و افزایش قند در ریشه‌ها

مقدار مصرف کود هیومیک اسید برای کشت چغندر

مقدار هیومیک اسید مورد نیاز برای چغندر به نوع خاک و شرایط منطقه بستگی دارد. اما به طور معمول حدود ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم در هکتار به صورت پودری یا حدود ۵ تا ۱۰ لیتر در هکتار به صورت مایع مصرف می‌شود. ترجیحا این کود را به صورت محلول پاشی مورد استفاده قرار دهید.

زمان مصرف کود پتاسیم در کشت چغندر

بهترین زمان استفاده از کود هیومیک اسید در مرحله ۴ تا ۶ برگی گیاه و منظور افزایش قابلیت جذب مواد مغذی و رشد بهینه چغندر، است.

کودهای حاوی ریزمغذی‌ها در کشت چغندر

کودهای حاوی ریزمغذی‌ها شامل عناصر ضروری برای کشت چغندر هستند که به بهبود رشد گیاه، افزایش تولید قند و تقویت مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها کمک می‌کنند. این عناصر شامل آهن، روی، منگنز، مس، مولیبدن و بور هستند که در مقدار کم، اما ضروری برای رشد و توسعه صحیح چغندر نیاز است. در ادامه به اهمیت هر یک از این ریزمغذی‌ها، علائم کمبود، مقدار و زمان مناسب مصرف آن‌ها پرداخته شده است.

علائم کمبود ریزمغذی‌ها در چغندر

• زرد شدن برگ‌های جوان و کاهش تولید کلروفیل به علت کمبود آهن
• کوچک شدن برگ‌ها و لکه‌های زرد روی برگ‌ها به علت کمبود روی
• ایجاد لکه‌های زرد یا سبز کمرنگ روی برگ‌ها به علت کمبود منگنز
• توقف رشد گیاه، پژمردگی و کاهش مقاومت گیاه به علت کمبود مس
• زرد شدن و کم‌رنگ شدن برگ‌ها، کاهش رشد ریشه‌ها به علت کمبود مولیبدن
• خشکی حاشیه برگ‌ها، توقف رشد ریشه و کاهش تولید قند به علت کمبود بور

دلایل اهمیت کود حاوی ریزمغذی‌ها در کشت چغندر

• کمک به فرایند فتوسنتز و تولید قند
• توسعه صحیح سیستم ریشه و رشد رویشی
• افزایش جذب مواد غذایی توسط گیاه
• افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌ها و بیماری‌ها
• جذب بهتر عناصر اصلی مثل نیتروژن، فسفر و پتاسیم

مقدار مصرف کود حاوی ریزمغذی‌ها برای کشت چغندر

میزان مصرف کود حاوی ریزمغذی‌ها در کشت چغندر حدود ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم در هر هکتار و با توجه به نیاز گیاه است.

زمان مصرف کود حاوی ریزمغذی‌ها در کشت چغندر

به طور کلی، بهترین زمان برای مصرف کودهای حاوی ریزمغذی‌ها در کشت چغندر، قبل از برداشت محصول است.

مراحل رشد چغندر

رشد چغندر از زمان جوانه‌زنی تا برداشت شامل مراحل مختلفی است که در هر مرحله گیاه ویژگی‌ها و نیازهای خاص خود را دارد. شناخت این مراحل برای مدیریت صحیح مزرعه و دستیابی به عملکرد بالا اهمیت دارد. در ادامه، مراحل مختلف رشد چغندر به صورت کامل توضیح داده شده است.

مرحله جوانه‌زنی

این مرحله بلافاصله پس از کاشت بذر آغاز می‌شود و اولین گام رشد چغندر است. جوانه‌زنی معمولا بین ۵ تا ۱۴ روز پس از کاشت انجام می‌شود. البته به دمای خاک، رطوبت و کیفیت بذر نیز بستگی دارد.

دمای ایده‌آل خاک برای جوانه‌زنی بین ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد است. خاک باید رطوبت کافی داشته باشد تا بذر بتواند رطوبت را جذب کند. بذر با جذب آب، پوسته خود را شکسته و ریشه اولیه (ریشه‌چه) از بذر خارج می‌شود و به عمق خاک نفوذ می‌کند. پیشنهاد میشود در این مرحله از کود سه بیست (20-20-20) استفاده کنید جهت تامید نیتروژن، پتاسیم و فسفر موردنیاز در طول دوره رشد.

مرحله استقرار اولیه

در این مرحله، گیاهچه تازه در خاک استقرار می‌یابد و رشد اولیه را آغاز می‌کند.گیاهچه کوچک است و برگ‌های اولیه کوچک و دایره‌ای شکل ظاهر به تدریج می‌شوند.

گیاهچه‌ها بسیار حساس هستند و باید از آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز محافظت شوند تا مراحل رشد به خوبی سپری شوند و محصول نهایی با کیفیتی مطلوب باشد. همچنین در این مرحله آبیاری سبک و منظم ضروری است تا گیاهچه‌ها به خوبی رشد کنند.

مرحله رشد رویشی

این مرحله با توسعه برگ‌ها و رشد سریع گیاه ادامه می‌یابد و گیاه انرژی خود را برای تولید برگ‌ها و ساقه‌های بیشتر صرف می‌کند. برگ‌های بزرگ و سبز به صورت روزافزون ظاهر می‌شوند و فرآیند فتوسنتز را انجام می‌دهند.

در این مرحله، گیاه نیاز زیادی به نیتروژن دارد که به رشد سریع‌تر برگ‌ها و انجام بهتر فتوسنتز کمک می‌کند. همچنین در این مرحله گیاه چغندر نیاز به فضای کافی برای رشد دارد، بنابراین حذف علف‌های هرز ضروری است.

مرحله تشکیل غده

مرحله تشکیل غده به منظور رشد ریشه‌ها و انباشت قند زمانی شروع می‌شود که گیاه بخش زیادی از برگ‌های خود را رشد داده و تمرکز اصلی آن روی ریشه‌ها قرار می‌گیرد.

ریشه اصلی چغندر ضخیم و حجیم شده و در این مرحله به صورت مستقیم در عمق خاک نفوذ می‌کند. گیاه، قند تولید شده در فتوسنتز را به ریشه منتقل کرده و آن را ذخیره می‌کند. میزان قند در ریشه‌ها با گذشت زمان افزایش می‌یابد. در این مرحله برای انتقال قند و تجمع آن در ریشه، گیاه نیاز زیادی به کودهای حاوی پتاسیم دارد.

مرحله بلوغ یا رسیدگی

این مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که ریشه یا غده چغندر به حداکثر اندازه و میزان قند خود رسیده و آماده برداشت می‌شود.

میزان قند موجود در ریشه به بالاترین حد خود می‌رسد و گیاه از نظر فیزیولوژیکی به بلوغ می‌رسد. در این مرحله، رشد برگ‌ها کاهش می‌یابد و گیاه بیشتر انرژی خود را برای ذخیره‌سازی قند در ریشه‌ها متمرکز می‌کند. همچنین در مراحل پایانی، آبیاری کاهش می‌یابد تا غلظت قند در ریشه‌ها افزایش یابد و ریشه‌ها برای برداشت آماده شوند.

مرحله برداشت

این مرحله آخرین مرحله رشد چغندر است که در آن ریشه‌های بالغ از خاک خارج می‌شوند.

زمانی که ریشه‌ها به اندازه کافی بزرگ شده‌اند و میزان قند به حداکثر خود رسیده، برداشت آغاز می‌شود که معمولا بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ روز پس از کاشت اتفاق می‌افتد.

برداشت می‌تواند به صورت دستی یا مکانیزه انجام شود. در برداشت مکانیزه از دستگاه‌های خاصی استفاده می‌شود که ریشه‌ها را از خاک خارج کرده و برگ‌های اضافی را قطع می‌کنند.

کلام پایانی

کشت چغندر قند، با توجه به اهمیت آن در تامین قند و شکر، از جایگاه ویژه‌ای در کشاورزی ایران و جهان برخوردار است. به طور کلی، گیاه چغندر نسبت به شرایط محیطی و خشکی مقاوم است. اما برای افزایش کیفیت و عملکرد محصول نهایی، باید شرایط مناسب برای کاشت و نگهداری آن را به درستی رعایت نمود.

آشنایی با مراحل مختلف کشت، از آماده‌سازی خاک تا برداشت و رعایت اصول علمی و بهینه در مدیریت مزرعه، از اقدامات ضروری در کشت چغندر محسوب می‌شود و می‌تواند به افزایش تولید و کیفیت محصول کمک شایانی نماید. با توجه به چالش‌های کم آبی در کشور، استفاده از روش‌های نوین آبیاری و به کارگیری تکنیک‌های پیشرفته کشاورزی، راهکاری موثر برای حفظ منابع آبی و افزایش بهره‌وری در کشت چغندر است.