شرایط مناسب برای کشت انگور

کشت انگور یکی از فعالیت‌های کشاورزی سودآور و مهم است که در بسیاری از مناطق جهان، به‌ خصوص در کشورهایی با شرایط آب‌ و هوایی مناسب، رواج دارد. برای موفقیت در کشت انگور آشنایی با شرایط اقلیمی، خاکی و مدیریتی ضروری بوده و به کشاورزان کمک کند تا محصول باکیفیت و پربازده‌ای تولید کنند، زیرا عدم رعایت این شرایط به صورت مستقیم بر رشد گیاه و در نتیجه عملکرد محصول تاثیر منفی می‌گذارد. در نتیجه مدیریت صحیح و به‌ موقع از ابتدای کاشت تا برداشت، تاثیر زیادی در موفقیت کشت انگور دارد. در ادامه، به بررسی این شرایط به‌ صورت کامل و با ذکر جزئیات می‌پردازیم.

شرایط اقلیمی

انگور یک گیاه گرما دوست بوده و در مناطق گرمسیری و نیمه‌ گرمسیری بهترین عملکرد را دارد. در نتیجه مناطق دارای تابستان‌های گرم و خشک، برای کشت انگور مناسب هستند.

اختلاف دما بین روز و شب (دماهای شبانه خنک و دمای روز گرم) تاثیر زیادی در کیفیت انگور و افزایش قند و رنگ میوه دارد. این ویژگی به‌ خصوص در مناطقی با آب‌ و هوای کوهستانی و معتدل، بهتر مشاهده می‌شود.

دمای مناسب

دمای مناسب برای رشد انگور بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است. این دما موجب رشد سریع‌تر و بهبود کیفیت محصول می‌شود. انگور می‌تواند سرمای کمی را تحمل کند و دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتی‌گراد می‌تواند آسیب‌زننده باشد. همچنین در دماهای بالای ۳۵ درجه سانتی‌گراد، گیاه انگور ممکن است تحت استرس گرمایی قرار گیرد که منجر به کاهش عملکرد و کیفیت محصول می‌شود.

بارش و رطوبت

به‌طور کلی انگور به میزان بارش کمی نیاز دارد و در مناطقی با بارش‌های محدود به‌خوبی رشد می‌کند. میزان بارش سالانه حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌متر برای کشت انگور مناسب است.

رطوبت بالا به‌ خصوص در زمان رسیدن میوه‌ها و فصل برداشت می‌تواند موجب بروز بیماری‌های قارچی و کاهش کیفیت محصول شود. بنابراین، مناطقی با رطوبت کم یا متوسط برای کشت انگور مناسب‌تر هستند.

نور خورشید

انگور گیاهی است که به نور خورشید زیاد نیاز دارد. این گیاه باید در مناطقی کاشته شود که حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم خورشید را در طول روز دریافت کند تا رشد خوبی داشته و میوه‌های باکیفیت تولید کند.

جنس خاک

بهترین خاک‌ها برای کشت انگور، خاک‌های عمیق، شنی و سبک هستند که زهکشی مناسب داشته و به‌ خوبی آب را تخلیه کنند و هوادهی مناسب برای ریشه‌ها را فراهم آورند. زیرا خاک‌های رسی و سنگین ممکن است باعث ایستایی آب و اختلال در رشد ریشه‌ها شوند.

 pH خاک

خاک‌هایی با pH بین ۶ تا ۷ برای کشت انگور مناسب هستند. خاک‌های اسیدی یا قلیایی خارج از این محدوده ممکن است بر رشد انگور تاثیر منفی گذاشته و در جذب مواد مغذی و آب توسط گیاه، اختلال ایجاد کنند.

تغذیه خاک

خاک مناسب برای کشت انگور باید سرشار از مواد مغذی باشد. انگور برای رشد به نیتروژن، فسفر، پتاسیم و برخی عناصر ریزمغذی مانند آهن، منگنز و روی نیاز دارد. بنابراین پیش از کاشت انگور، باید خاک از نظر مواد مغذی آزمایش شود و در صورت نیاز به کوددهی مناسب اقدام گردد.

مدیریت آبیاری

انگور به‌ خصوص در مراحل اولیه رشد و در دمای بالای فصل تابستان، نیاز به آبیاری منظم دارد. با این حال، آبیاری بیش از حد می‌تواند موجب بیماری‌های ریشه‌ای و کاهش کیفیت میوه شود.

یکی از بهترین روش‌های آبیاری برای انگور، آبیاری قطره‌ای است که باعث مصرف بهینه آب و جلوگیری از غرقابی شدن خاک می‌شود. این روش به حفظ رطوبت خاک در حد مناسب و تامین نیاز آبی گیاه کمک می‌کند. در مناطقی که آب به مقدار زیاد و با سرعت کم در دسترس است، می‌توان از آبیاری سطحی یا کانالی برای تامین نیاز آبی استفاده کرد. این روش‌ها نیاز به دقت بالایی دارند تا از هدررفت آب جلوگیری شود.

کنترل آفات و بیماری‌ها

انگور در برابر برخی آفات مانند شته‌ها و مگس‌ها و برخی بیماری‌ها مانند سفیدک پودری حساس است، که برای جلوگیری از آن‌ها باید مراقبت‌های خاصی انجام شود.

استفاده از قارچ‌کش‌ها، تقویت گیاه و مدیریت آبیاری برای کنترل بیماری‌ها و استفاده از حشره‌کش‌ها یا روش‌های طبیعی مانند استفاده از زنبورهای پارازیتیک برای کنترل آفات توصیه می‌شود.

هرس مناسب

هرس صحیح انگور برای شکل‌دهی به تاک و بهبود عملکرد آن بسیار مهم است. هرس‌ها معمولا در زمستان یا اوایل بهار انجام می‌شود تا شاخه‌ها به‌طور بهینه رشد کنند. با توجه به موقعیت و وضعیت شاخه، هرس شدید، متوسط و ضعیف انجام می‌شود.

روش‌های کاشت انگور

کشت انگور می‌تواند از روش‌های مختلفی انجام شود که هرکدام با توجه به شرایط و هدف‌های کشاورزی انتخاب شده و مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. این روش‌ها شامل کشت از طریق بذر، قلمه زدن، پیوند زدن و خواباندن بوده و هر یک مراحل خاص خود را دارند که رعایت آن‌ها برای موفقیت در تولید نهال‌های با کیفیت و مقاوم ضروری است. انتخاب روش مناسب به منابع موجود، شرایط اقلیمی و نیاز کشاورزان بستگی دارد. در ادامه به‌ طور کامل و با ذکر جزئیات مراحل هر یک از این روش‌ها را بررسی خواهیم کرد.

کشت انگور از طریق بذر

کشت انگور از طریق بذر کمتر رایج است و بیشتر در موارد تحقیقاتی یا برای تولید نهال‌های جدید استفاده می‌شود. این روش معمولا برای تولید گیاهانی با ویژگی‌های خاص یا اصلاح نژادی استفاده می‌شود. البته باید توجه داشت که این روش زمان‌بر بوده و ویژگی‌های گیاه به‌طور دقیق قابل پیش‌بینی نیست.

در این روش بذرها باید از انگورهایی که به‌ صورت طبیعی رسیده‌اند، جمع‌آوری شوند. پس از برداشت، بذرها باید تمیز شده و به مدت چند روز در یک مکان خشک و خنک قرار گیرند تا از رطوبت زیاد جلوگیری شود.

بذرها معمولا در گلدان‌هایی با خاک‌ سبک و زهکشی شده  در عمق حدود ۱ سانتی‌متر کاشته می‌شوند.

بعد از جوانه‌زنی و رشد اولیه، نهال‌ها به زمین اصلی منتقل می‌شوند. به این منظور، ابتدا زمین اصلی به صورت پشته و جوی شخم زده می‌شود. سپس نهال‌ها، روی پشته‌ها در چاله‌های به عمق ۵۰ سانتی‌متر و با فاصله ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانای‌متر از یکدیگر کاشته می‌شوند.

کشت انگور از طریق قلمه زدن

یکی از روش‌های پرکاربرد برای تکثیر انگور، قلمه زدن است که در آن قطعاتی از شاخه‌های سالم و بالغ گیاه بریده و به‌ عنوان نهال در خاک کاشته می‌شود. این روش به‌ خصوص برای کسانی که می‌خواهند از ویژگی‌های خاص یک درخت انگور بهره‌برداری کنند، مفید است.

در این روش، انتخاب قلمه از شاخه‌های خشبی، بالغ و سالم درخت انگور ضروری است. قلمه‌ها باید از قسمت‌های بدون بیماری و با قطر مناسب حدود ۱ تا ۱.۵ سانتی‌متر و طول ۲۵ تا ۳۵ سانتی‌متر گرفته شوند.

قسمت پایین قلمه باید بریده شود تا در تماس مستقیم با خاک قرار گیرد. همچنین قسمت پایینی آن را برای جلوگیری از بیماری به محلول قارچ‌کش آغشته می‌کنند.

در نهایت قلمه بریده شده را می‌توان در خزانه کاشته و پس از ریشه‌دار شدن به زمین اصلی منتقل نمود و یا به صورت مستقیم در زمین اصلی کاشت.

کشت انگور از طریق پیوند

پیوند یکی از روش‌های پیشرفته و کاربردی برای تکثیر انگور است. در این روش، بخش بالایی گیاه (پیوسته یا شاخه) به یک پایه دیگر از گیاه مشابه یا گونه‌ای دیگر متصل می‌شود. این روش برای بهبود مقاومت به بیماری‌ها و شرایط محیطی استفاده می‌شود.

پایه انتخاب شده برای این روش باید مقاوم به بیماری‌ها و شرایط نامساعد باشد. پیوندک نیز از شاخه‌های سالم، ضخیم و بالغ گیاه با حداقل دو جوانه انتخاب می‌شود.

به این منظور، روی پایه یک برش مورب ایجاد می‌شود تا امکان اتصال به پیوندک فراهم شود. سپس پیوندک در محل برش پایه قرار گرفته و با استفاده از نوار مخصوص پیوند یا پارچه، محکم می‌شود تا رطوبت در آن ناحیه حفظ شود. در نهایت پس از رشد پیوند، گیاه به مکان اصلی منتقل می‌شود.

کشت انگور از طریق خواباندن

خواباندن یکی دیگر از روش‌های غیر جنسی تکثیر انگور است که در آن شاخه‌های انگور به صورت موقت در خاک خوابانده می‌شوند تا ریشه‌زنی کرده و سپس جدا شوند. این روش برای تکثیر گیاهان قوی و مقاوم کاربرد دارد.

در این روش، از شاخه‌های سالم و نیرومند گیاه انگور استفاده می‌شود. شاخه باید به اندازه کافی طول داشته باشد تا بتوان آن را در خاک خواباند.

به این منظور، قسمت‌های میانه شاخه کمی زخمی می‌شوند تا فرآیند ریشه‌زنی تسهیل شود. سپس شاخه انتخاب شده، در خاک نرم و سبک خوابانده می‌شود، به طوری که قسمت زخمی‌ شده در زیر خاک قرار گیرد. انتهای شاخه باید بیرون از خاک باقی بماند تا از آن برای رشد بعدی استفاده شود. تا زمانی که ریشه‌زنی انجام نشود، شاخه باید در شرایط مرطوب و سایه قرار گیرد. در نهایت، زمانی که ریشه‌ها به‌طور کامل تشکیل شدند، شاخه از گیاه مادر جدا شده و به مکان اصلی منتقل می‌شود.