تاثیر کودهای پتاسیم و فسفر بر رشد و عملکرد برنج
فهرست مطالب
مقدمه
برنج یکی از مهم‌ترین غلات در جهان و به خصوص در کشورهای آسیایی به شمار می‌رود که بخش عمده‌ای از نیاز غذایی جمعیت جهان را تامین می‌کند. برای رسیدن به حداکثر عملکرد و کیفیت مطلوب در تولید برنج، تامین عناصر غذایی ضروری نقش مهمی دارد.
در میان این عناصر، پتاسیم (K) و فسفر (P) از حیاتی‌ترین مواد مغذی مورد نیاز گیاه برنج هستند که به طور مستقیم بر رشد، توسعه ریشه، مقاومت گیاه به تنش‌ها و افزایش عملکرد دانه تاثیر می‌گذارند.
پتاسیم در تنظیم فرایندهای فیزیولوژیکی گیاه مانند فتوسنتز، تعادل آبی و مقاومت در برابر بیماری‌ها و تنش‌های محیطی نقش دارد. در حالی که فسفر به عنوان عنصر ضروری در تولید انرژی (ATP)، تقسیم سلولی و توسعه سیستم ریشه‌ای شناخته می‌شود.
کمبود هر یک از این عناصر می‌تواند به کاهش رشد گیاه، ضعیف شدن مقاومت به تنش‌ها و در نهایت افت شدید عملکرد محصول منجر شود. از این رو، مدیریت صحیح تغذیه‌ای با تمرکز ویژه بر تامین کافی و متعادل پتاسیم و فسفر، برای پایداری و بهره‌وری در کشت برنج از اهمیت بالایی برخوردار است.
نقش عنصر فسفر در رشد برنج
فسفر یکی از عناصر غذایی اصلی و ضروری برای رشد و توسعه گیاهان، به خصوص گیاه برنج است. این عنصر در ساختارهای مولکولی حیاتی مانند ATP (آدنوزین تری‌فسفات)، نوکلئیک اسیدها (DNA و RNA) و فسفولیپیدهای غشا سلولی نقش دارد و به همین دلیل، عملکرد آن در متابولیسم انرژی، تقسیم سلولی، انتقال اطلاعات ژنتیکی و رشد سلولی حیاتی است. در کشت برنج، فسفر به خصوص در مراحل ابتدایی رشد و همچنین در زمان تشکیل دانه‌ها نقشی مهمی ایفا می‌کند. خاک‌های فقیر از نظر فسفر یا شرایطی که فسفر در دسترس گیاه قرار نمی‌گیرد (مانند pH نامناسب خاک یا غرقابی بودن بیش از حد زمین کشت) می‌توانند به صورت مستقیم موجب کاهش عملکرد و کیفیت محصول برنج شوند.
تاثیر فسفر بر توسعه ریشه و تشکیل دانه
فسفر نقشی مستقیم در رشد ریشه‌های جوان و توسعه سیستم ریشه‌ای ایفا می‌کند. این عنصر موجب تقویت رشد ریشه‌های جانبی و عمقی می‌شود که در نتیجه توانایی گیاه برای جذب آب و سایر مواد غذایی از خاک افزایش می‌یابد. توسعه مطلوب ریشه در مراحل ابتدایی رشد برنج، گیاه را برای مقابله با تنش‌های محیطی مانند کم آبی یا کمبود سایر عناصر آماده می‌کند.
همچنین فسفر در مراحل زایشی گیاه، یعنی در زمان خوشه‌بندی و پر شدن دانه، اهمیت بسیاری دارد. این عنصر به فرآیند انتقال انرژی در گیاه کمک کرده و باعث تسریع در انتقال کربوهیدرات‌ها از برگ‌ها به دانه‌ها می‌شود. به همین دلیل، وجود فسفر کافی در این مراحل باعث افزایش تعداد دانه‌های پر، بهبود وزن دانه‌ها و در نهایت افزایش عملکرد نهایی برنج می‌گردد.
نشانه‌های کمبود فسفر در کشت برنج
کمبود فسفر در گیاه برنج با علائم ظاهری خاصی همراه است که اغلب در مراحل ابتدایی رشد قابل مشاهده هستند. اگرچه در مراحل بعدی نیز تاثیرات آن بر عملکرد به وضوح نمایان می‌شود. برخی از مهم‌ترین نشانه‌های کمبود فسفر عبارتند از:
- گیاهان دچار کمبود فسفر معمولا کوتاه‌تر و با رشد عمومی ضعیف‌تری نسبت به گیاهان سالم هستند.
- کمبود فسفر منجر به توسعه ناقص ریشه، کاهش حجم ریشه، کمبود ریشه‌های جانبی و کاهش قدرت جذب آب و مواد مغذی می‌شود.
- در بسیاری از موارد، برگ‌های پایینی گیاه ممکن است به رنگ سبز تیره یا متمایل به بنفش درآیند. این تیرگی یا رنگ پریدگی ناشی از تجمع آنتوسیانین‌ها بوده که یکی از علائم مشخص کمبود فسفر محسوب می‌شود.
- گیاهان با فسفر ناکافی، دچار تاخیر در بلوغ شده و دیرتر به مرحله گلدهی می‌رسند. در نتیجه تشکیل خوشه‌ها و دانه‌ها به تعویق می‌افتد.
- کمبود فسفر در مراحل زایشی باعث کاهش تعداد دانه‌های پر، وزن کم دانه‌ها و افت کلی کیفیت و عملکرد محصول می‌شود.
در نتیجه، برای دستیابی به عملکرد بهینه و اطمینان از سلامت و پایداری رشد گیاه برنج، تامین به موقع و کافی فسفر از طریق برنامه‌ریزی دقیق کودی و شناخت شرایط خاک، امری ضروری و غیرقابل چشم‌پوشی است.
نقش عنصر پتاسیم در رشد برنج
پتاسیم یکی از عناصر پرمصرف (ماکروالمنت‌ها) در گیاه برنج محسوب می‌شود که بر خلاف نیتروژن و فسفر، به صورت مستقیم در ساختارهای سلولی شرکت نمی‌کند، اما در عملکردهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی حیاتی گیاه نقش اساسی دارد. این عنصر در تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌ها، انتقال مواد غذایی، سنتز پروتئین‌ها، فتوسنتز، تنظیم فشار اسمزی سلول‌ها و فعال‌سازی بیش از ۶۰ نوع آنزیم دخالت دارد. در برنج، نقش پتاسیم در بهبود کیفیت دانه، افزایش کارایی مصرف آب و بالا بردن مقاومت گیاه در برابر تنش‌های زیستی (بیماری‌ها و آفات) و غیرزیستی (خشکی، شوری و گرما) بسیار برجسته است.
برنج به دلیل رشد سریع و مصرف بالای مواد مغذی، نیاز زیادی به پتاسیم دارد. در نتیجه کمبود این عنصر می‌تواند رشد گیاه را به صورت چشمگیری مختل کرده و عملکرد نهایی مزرعه را کاهش دهد. در مقابل، استفاده از کودهای پتاسیم‌دار در زمان مناسب، همراه با مدیریت صحیح آب و خاک، می‌تواند در افزایش بهره‌وری و سلامت گیاه برنج نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
تاثیر پتاسیم بر مقاومت به بیماری‌ها و بهبود کیفیت دانه
پتاسیم یکی از عوامل ضروری در تقویت سیستم دفاعی گیاه برنج است. این عنصر موجب افزایش ضخامت دیواره سلولی، تولید ترکیبات دفاعی (مانند فنول‌ها و فلاونوئیدها) و فعال‌سازی آنزیم‌های مرتبط با مقاومت به بیماری‌ها می‌شود. گیاهانی که پتاسیم کافی دریافت می‌کنند، توانایی بیشتری برای مقابله با عوامل بیماری‌زا مانند قارچ‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها دارند. همچنین مقاومت برنج به آفات مکنده نظیر شته‌ها و زنجره‌ها در حضور پتاسیم افزایش می‌یابد.
از طرف دیگر، پتاسیم نقش مستقیمی در انتقال قندها و نشاسته‌ها از برگ‌ها به دانه‌ها دارد. این فرایند برای پر شدن کامل خوشه‌های برنج و افزایش وزن هر دانه بسیار حیاتی است. همچنین پتاسیم به تنظیم تعادل آب در گیاه کمک می‌کند که باعث می‌شود دانه‌های تشکیل‌شده یکنواخت‌تر و با کیفیت‌تر باشند. در نتیجه، پتاسیم علاوه بر افزایش کمی عملکرد، باعث بهبود کیفیت فیزیکی (اندازه و شکل دانه) و فیزیولوژیکی (میزان نشاسته و پروتئین) دانه‌های برنج نیز می‌شود.
نشانه‌های کمبود پتاسیم در کشت برنج
کمبود پتاسیم در برنج دارای علائم مشخصی است که در صورت شناسایی به موقع، می‌توان با اصلاح تغذیه‌ای، آسیب‌های ناشی از آن را کاهش داد. برخی این اصلی‌ترین نشانه‌ها شامل موارد زیر است:
- یکی از شایع‌ترین علائم کمبود پتاسیم، زرد شدن حاشیه برگ‌های پایینی و در ادامه خشک شدن آن‌ها از لبه به داخل است. این حالت به سوختگی حاشیه‌ای معروف است.
- پتاسیم به انتقال انرژی و سنتز پروتئین کمک می‌کند. کمبود آن باعث کوتاهی بوته‌ها، نازکی ساقه و شکنندگی بیشتر آن‌ها می‌شود و فرایند طویل شدن ساقه متوقف می‌گردد.
- گیاهان دچار کمبود پتاسیم مقاومت کمتری به بیماری‌هایی مثل بلاست برنج، لکه قهوه‌ای و پوسیدگی‌ها دارند. همچنین در برابر تنش‌های محیطی مانند گرما یا شوری، آسیب‌پذیرتر هستند.
- در شرایط کمبود پتاسیم، انتقال کربوهیدرات‌ها به دانه‌ها کاهش می‌یابد. این موضوع باعث تولید دانه‌های پوک، کاهش وزن دانه و عملکرد نهایی محصول می‌شود.
- گیاهانی که پتاسیم کافی دریافت نمی‌کنند، دارای ساقه‌های ضعیف‌تری هستند و در نتیجه در برابر باد و باران مقاومت کمتری دارند.
کودهای حاوی فسفر و پتاسیم برای رشد برنج
در سیستم‌های زراعی مانند کشت برنج، تغذیه متعادل و هدفمند با استفاده از کودهای شیمیایی نقش بسیار مهمی در تامین عناصر ضروری و افزایش بهره‌وری دارد. فسفر و پتاسیم از مهم‌ترین عناصر ماکرو هستند که به خصوص در مراحل ضروری رشد برنج نظیر توسعه ریشه، خوشه‌بندی، پر شدن دانه و مقاومت به تنش‌های محیطی نقش حیاتی دارند. از آن‌جایی که برنج در خاک‌های متنوعی کشت می‌شود (از خاک‌های اسیدی گرفته تا خاک‌های غرقابی و سنگین) شناخت نوع کود مناسب و روش استفاده صحیح از آن برای دستیابی به عملکرد مطلوب اهمیت بالایی دارد.
انواع کودهای فسفاته و پتاسیمی در کشت برنج
کودهای فسفاته دارای انواع مختلفی هستند که بر اساس میزان فسفر قابل جذب و شکل شیمیایی آن‌ها دسته‌بندی می‌شوند.
- سوپر فسفات ساده (SSP): دارای حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد فسفر است. این کود معمولا برای خاک‌های اسیدی و در زراعت‌های سنتی استفاده می‌شود.
- سوپر فسفات تریپل (TSP): حاوی حدود ۴۴ تا ۴۶ درصد فسفر است و نسبت به سوپر فسفات ساده، خالص‌تر و موثرتر است. این کود به خصوص در خاک‌هایی با قدرت نگهداری پایین توصیه می‌شود.
- دی آمونیوم فسفات (DAP): حاوی حدود ۱۸ درصد نیتروژن و ۴۶ درصد فسفر است. این کود بسیار رایج بوده و علاوه بر فسفر، مقدار مناسبی نیتروژن نیز فراهم می‌کند.
- مونو آمونیوم فسفات (MAP): حاوی حدود ۱۱ درصد نیتروژن و ۵۲ درصد فسفر است. نسبت به دی آمونیوم فسفات اسیدی‌تر بوده و بیشتر در خاک‌های قلیایی توصیه می‌شود.
کودهای پتاسیمی نیز با توجه به منبع پتاسیم و شرایط خاک در انواع مختلفی تولید می‌شوند.
- کلرید پتاسیم (KCl): رایج‌ترین کود پتاسیمی که حاوی حدود ۶۰ درصد پتاس است. این کود بسیار به صرفه و پرکاربرد است. ولی در خاک‌های شور یا مناطق کم باران ممکن است به دلیل وجود کلر، مشکلاتی ایجاد کند.
- سولفات پتاسیم (K₂SO₄): حاوی حدود ۵۰ درصد پتاسیم و ۱۸ درصد گوگرد است. برای خاک‌های شور یا محصولات حساس به کلر (مانند برنج در برخی شرایط) بسیار مناسب‌تر است.
- نیترات پتاسیم (KNO₃): حاوی حدود ۱۳ درصد نیتروژن و ۴۴ درصد پتاسیم است. این کود بسیار سریع‌الاثر و محلول در آب، برای سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا خاک‌های کم بازده مناسب است.
روش‌های استفاده از کودهای فسفاته و پتاسیمی
برای بهره‌گیری موثر از این کودها در کشت برنج، باید به زمان، نحوه کاربرد و نیازهای مرحله‌ای گیاه توجه کرد. برخی از روش‌های رایج به شرح زیر است.
1. مصرف پایه:
در این روش، کودهای فسفاته و پتاسیمی قبل از کاشت بذر یا نشا کاری به خاک اضافه شده و با خاک مخلوط می‌شوند. این روش در برنج‌کاری رایج است و به تثبیت عناصر در ناحیه ریشه کمک می‌کند.
2. مصرف تقسیطی:
در این روش، مقدار کل کود مورد نیاز گیاه، به چند قسمت تقسیم شده و در مراحل مختلف رشد مانند پنجه‌زنی، خوشه‌دهی و پر شدن دانه استفاده می‌شود. این روش موجب استفاده بهینه از کود و کاهش اتلاف عناصر غذایی می‌شود. به خصوص پتاسیم به دلیل تحرک کمتر در خاک، در چند نوبت بهتر جذب می‌شود.
3. محلول‌پاشی برگی
در برخی مواقع، خصوصا در خاک‌هایی با قدرت نگهداری پایین یا در مواقع کمبود شدید فسفر یا پتاسیم، محلول‌پاشی برگی انجام می‌شود. کودهایی مانند نیترات پتاسیم یا فسفات آمونیوم محلول در آب می‌توانند به صورت محلول روی برگ‌ها اسپری شوند. این روش سریع‌الاثر بوده ولی نمی‌تواند جایگزین کامل مصرف خاکی باشد.
4. استفاده به صورت نواری
در این روش، کودها در کنار ردیف‌های نشا یا بذر به صورت نواری ریخته می‌شوند تا در دسترس مستقیم ریشه‌ها قرار بگیرند. این روش باعث افزایش راندمان جذب و کاهش تثبیت کود در خاک می‌شود. مخصوصا برای کودهای فسفاته که در خاک‌های غرقابی سریعا تثبیت می‌شوند.
تاثیر ترکیب کودهای فسفر و پتاسیم بر عملکرد برنج
ترکیب کودهای فسفر و پتاسیم در تغذیه گیاه برنج، به عنوان یکی از عوامل ضروری در بهبود رشد، توسعه اندام‌های گیاهی، تشکیل خوشه، پر شدن دانه و در نهایت افزایش عملکرد و کیفیت دانه محسوب می‌شود. این دو عنصر در کنار یکدیگر، نقش‌های مکملی در فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه ایفا می‌کنند. فسفر بیشتر در مراحل ابتدایی رشد و تشکیل ساختارهای سلولی فعال است، در حالی که پتاسیم در انتقال مواد، تنظیم تعادل آب و مقاومت به تنش‌ها موثر است. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که استفاده همزمان این دو عنصر نسبت به مصرف جداگانه هر کدام، تاثیرات مثبت‌تری بر عملکرد برنج دارد.
ترکیب فسفر و پتاسیم، به خصوص زمانی که بر اساس آزمون خاک و نیاز واقعی گیاه مصرف شود، یکی از موثرترین راهکارها برای افزایش عملکرد و پایداری تولید برنج است. در نتیجه، استفاده هوشمندانه از کودهای ترکیبی فسفاته و پتاسیمی در برنامه‌ریزی کودی مزارع برنج، گامی مهم در جهت کشاورزی پایدار، افزایش سودآوری کشاورز و حفاظت از منابع طبیعی محسوب می‌شود.
نقش ترکیبی فسفر و پتاسیم در بهبود عملکرد برنج
- فسفر باعث تحریک رشد ریشه و توسعه ریشه‌های جانبی می‌شود. پتاسیم نیز با افزایش کارایی مصرف آب و تنظیم اسمز، به جذب بهتر عناصر غذایی از طریق ریشه کمک می‌کند. ترکیب این دو عنصر منجر به توسعه گسترده‌تر ریشه و جذب موثرتر نیتروژن، آب و سایر مواد مغذی می‌شود.
- فسفر نقش مهمی در انتقال انرژی دارد، در حالی که پتاسیم تنظیم‌کننده باز و بسته شدن روزنه‌ها و انتقال مواد فتوسنتزی به دانه‌ها است. این دو عنصر در کنار هم باعث انتقال سریع‌تر قندها به دانه‌ها شده و منجر به پر شدن کامل‌تر خوشه‌ها و افزایش وزن هر دانه می‌شود.
- پتاسیم به تقویت دیواره سلولی، کاهش تعریق بی‌رویه و افزایش مقاومت به بیماری‌ها و تنش‌های محیطی کمک می‌کند. حضور فسفر نیز در حفظ پایداری ساختار DNA و پروتئین‌ها حیاتی است. بنابراین مصرف همزمان این عناصر، تحمل گیاه را در شرایط نامساعد افزایش می‌دهد و از کاهش عملکرد جلوگیری می‌کند
شواهد و آمار تحقیقات میدانی
مطالعات مختلف در کشورهای مختلف آسیایی، به خصوص در کشورهای هند، چین، ایران، بنگلادش و تایلند، تاثیر مثبت کوددهی تلفیقی فسفر و پتاسیم بر برنج را تایید کرده‌اند. در ادامه، به برخی یافته‌های مهم اشاره می‌کنیم.
- مطالعه‌ای در استان مازندران (ایران) نشان داد که مصرف ترکیبی ۹۰ کیلوگرم فسفر و ۹۰ کیلوگرم پتاسیم در هر هکتار، موجب افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی عملکرد برنج نسبت به تیمارهای فاقد این عناصر شد. همچنین کیفیت خوشه‌ها و درصد دانه‌های پر نیز بهبود قابل توجهی داشت.
- تحقیقات انجام‌شده توسط مرکز بین‌المللی تحقیقات برنج (IRRI) گزارش کرده است که مصرف همزمان فسفر و پتاسیم در خاک‌های فقیر، به خصوص در مناطق غرقابی، عملکرد برنج را تا ۲۵٪ بیشتر از مصرف تنهای یکی از این عناصر افزایش می‌دهد.
- در پژوهشی در کشور هند، سه تیمار مختلف شامل (1) بدون کود، (2) فقط فسفر و (3) ترکیب فسفر و پتاسیم مقایسه شدند. نتایج نشان دادند که تیمار سوم، عملکرد دانه را از ۴.۵ تن در هکتار (در تیمار بدون کود) به ۷.۲ تن در هکتار افزایش داد. یعنی حدود ۶۰٪ عملکرد محصول نسبت به تیمار کنترل افزایش یافت.
- مطالعه‌ای در بنگلادش نشان داد که مصرف ۴۵ کیلوگرم فسفر و ۶۰ کیلوگرم پتاسیم به ازای هر هکتار، در کنار ۹۰ کیلوگرم نیتروژن، موجب افزایش وزن خوشه، تعداد پنجه‌های بارور و درصد پر شدن دانه به طور چشمگیر شد.
نکات کلیدی برای استفاده موثر از کودهای فسفر و پتاسیم
برای دستیابی به حداکثر بازدهی و بهره‌وری در کشت برنج، استفاده از کودهای فسفر و پتاسیم باید کاملا هدفمند، علمی و با توجه به نیازهای گیاه و خصوصیات خاک انجام شود. استفاده غیراصولی یا بیش از حد از این کودها نه تنها باعث اتلاف منابع و افزایش هزینه‌ها می‌شود، بلکه می‌تواند به شوری خاک، آلودگی آب‌های زیرزمینی و کاهش بهره‌وری بلندمدت زمین‌های کشاورزی منجر شود. در ادامه، به نکات کلیدی برای استفاده موثر از این کودها پرداخته می‌شود.
1. زمان‌بندی مناسب کوددهی
بهترین زمان مصرف کود فسفر در کشت برنج، قبل از نشاکاری یا در زمان تهیه بستر خاک (کوددهی پایه) است. زیرا فسفر تحرک کمی در خاک دارد و زمانی که در عمق ریشه قرار گیرد، بهتر جذب می‌شود.
نیمی از پتاسیم مورد نیاز باید در زمان نشاکاری یا پیش از کاشت (کود پایه) به خاک داده شود. نیمه دوم پتاسیم بهتر است در مرحله پنجه‌زنی یا قبل از خوشه‌دهی (کود سرک) به خاک افزوده شود تا تاثیر آن در پر شدن دانه‌ها و کیفیت خوشه‌ها بیشتر شود. همچنین در مراحل بحرانی رشد (مثل خوشه‌دهی) استفاده تقسیطی پتاسیم باعث افزایش جذب و بهره‌وری بالاتر می‌شود.
2. مقدار مناسب کوددهی
مقدار دقیق فسفر و پتاسیم مورد نیاز برنج با توجه به عواملی چون آزمون خاک، نوع رقم برنج، عملکرد مورد انتظار، اقلیم منطقه و سطح حاصلخیزی زمین متغیر است. با این حال، مقادیر توصیه شده در هر هکتار به طور عمومی شامل حدود ۴۰ تا ۹۰ کیلوگرم کود فسفر و ۶۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم کود پتاسیم است.
توصیه اکید می‌شود که قبل از تعیین مقدار نهایی کودها، حتما آزمون خاک انجام شود. این کار از مصرف بیش از حد یا کمتر از نیاز کود جلوگیری می‌کند و در هزینه‌ها نیز صرفه‌جویی خواهد شد.
3. شکل و نوع کود مورد استفاده
برای کود فسفر، دی آمونیوم فسفات و سوپر فسفات تریپل بیشترین بازدهی را در کشت برنج دارند. برای کود پتاسیم در خاک‌های شور یا مناطقی که بارندگی کم است، سولفات پتاسیم بهتر از کلرید پتاسیم عمل می‌کند. همچنین از کودهای با قابلیت حل‌پذیری بالا مانند مونو آمونیوم فسفات و نیترات پتاسیم برای محلول‌پاشی یا سیستم‌های آبیاری استفاده می‌شود.
4. هماهنگی با سایر عناصر غذایی
مصرف متعادل فسفر و پتاسیم باید همراه با نیتروژن باشد. کمبود یا بیش‌بود یکی از این سه عنصر ممکن است جذب سایر عناصر را مختل کند. در صورت کمبود عناصر ریزمغذی مانند روی یا منگنز، عملکرد کودهای فسفر و پتاسیم نیز کاهش می‌یابد.
جمع‌بندی: اهمیت فسفر و پتاسیم در کشت موفق برنج
کشت موفق برنج به تغذیه متعادل و علمی وابسته است و در این میان، فسفر و پتاسیم دو عنصر ضروری در ارتقای رشد گیاه، توسعه ساختارهای زایشی، بهبود کیفیت دانه و افزایش مقاومت به تنش‌های محیطی هستند. فسفر نقش حیاتی در توسعه ریشه‌ها، تشکیل خوشه و افزایش وزن دانه ایفا می‌کند، در حالی که پتاسیم با بهبود مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی، تقویت انتقال مواد فتوسنتزی و افزایش کیفیت دانه، عملکرد نهایی محصول را به صورت قابل‌توجهی بهبود می‌بخشد. بدون تامین کافی این دو عنصر، حتی در صورت وجود نیتروژن مناسب، عملکرد گیاه دچار افت چشمگیر خواهد شد.
تحقیقات و تجربه‌های میدانی ثابت کرده‌اند که مصرف همزمان و متوازن فسفر و پتاسیم می‌تواند عملکرد برنج را تا بیش از ۳۰٪ افزایش داده و کیفیت نهایی محصول را بهبود ببخشد. در نتیجه، مصرف متعادل و همزمان این دو عنصر، به خصوص براساس آزمون خاک و در زمان‌بندی مناسب، می‌تواند منجر به افزایش چشمگیر عملکرد و پایداری تولید شود. توصیه می‌شود کشاورزان با بهره‌گیری از کودهای مناسب، روش‌های اصولی کوددهی و مشورت با کارشناسان محلی، تغذیه گیاه را به صورت علمی مدیریت کنند تا ضمن افزایش سودآوری، سلامت خاک و محیط زیست نیز حفظ شود.
